چکیده:
وجود عرفای بزرگوار پارسیگویی چون شیخ شرفالدین احمد بن یحیی منیری در
شبه قاره به مرور ایام موجب آگاهی عموم مردم هند و گرایش آنان به دین
مبین اسـلام شده است. تلفیق عرفان اسـلامی و زبان فارسـی در هند، ضرورت
پژوهش و بحث دربارة ارزش و اهمیت آثار فارسی باقیمانده در آن خطه و
اهتمام در احیای آنها را ایجاب میکند. یکی از این آثار گرانقدر عرفانی
«مکاتیب صدی» یا صد مکتوب شرفالدین است که آن را با نثر فصیح و عالمانة
فارسی خطاب به مریدان خویش نگاشته است. این امر علاوه بر اینکه گویای
بسط و گسترش عرفان اسلامی در آن خطه است، نشان میدهد که به شهادت آثار
موجود، زبان فارسی نه تنها در شهرهای بزرگ، بلکه در اقطار و اکناف شبه
قارة هند رواج داشته و زبان مجالس وعظ و محافل ادبی و عرفانی و
نامهنگاریهای دوستانه و رسمی آن دیار، زبان شیوای فارسی بوده است.
بررسی و تحلیل «مکتوبات» هم از جنبة ادبی و هم از لحاظ محتوا اهمیت دارد،
لذا در این مقاله پس از شرح مختصری دربارة احوال و آثار شرفالدین، به
تحلیل محتوای «مکتوبات» و ارائة نمونههایی از چند مکتوب پرداخته شده
است.
In the Indian Sub-Continent, such great mystic figures as
Sharafoddin have, in the course of history, contributed to the
promotion of public — awareness and public's conversion to the
holy religion of Islam. The combination of Islamic mysticism and
Persian language in India provides the rationale for conducting
more research and discussion regarding the values and significance
of Persian literary works produced in that region, as well as the
urgency for revival of the same values. The "Makatib — ¢ — Sadi" or
"Maktoubat" (One Hundred Writings) by Sharafoddin constitutes
one such invaluable mystical works which is written eloquently and
scholarly and dedicated to his followers. This issue points out the
expansion of Islamic mysticism throughout that region, as
supported by the existing works, and serves as an indication that
the Persian language was spoken widely not only in large cities, but
also in remote districts within the Indian Sub-Continent. Further,
the preaching — sessions, literary and mystical circles as well as
unofficial and official correspondences were all delivered in the
eloquent Persian language.
Although more research is required to address both literary and
religious concerns of "Maktoubat (Makatib-e Sadi)”, the present
article exclusively provides ab abridged biography and literary
works of Sharafoddin and analyzes the content of the "Maktoubat”
through presenting revealing samples of his writings.
خلاصه ماشینی:
"عنوان مکتوبات به ترتیب از مکتوب اول تا صدم به اختصار چنین است: توحید ـ توبه ـ خشنود کردن خصمان ـ پیر ـ ارادت ـ ولی ـ ولایت ـ کرامت ـ کفایت مهمات ـ انوارـ کشف ـ تجلی ـ وصول سالک و مجذوب ـ سالک ـ مرض ظاهر و باطن ـ فضل انبیا بر اولیا ـ زلات انبیا علیهم السلام ـ تصوف ـ شریعت و طریقت ـ شریعت و حقیقت ـ متابعت رسول علیه الصلوة و السلام ـ طهارت ـ نیت ـ نماز ـ روزه ـ حج ـ دعا و دعای برآمدن حاجات ـ عبادات ـ بندگیکردن ـ کلمة طیبه ـ ایمان عریان ـ صدق ایمان ـ شکر سلامتـ شرک خفی ـ معرفت ـ متابعت اولیاء ـ محبت و عشق ـ طلب حق ـ طریق الی الله ـ گفت و رفت ـ همت و دعا که بعد از فریضه بخواند ـ تحریص مرید و تحریص بر علم ـ اول مرتبة مرید ـ احوال مسلمانی و در ذکر نفس ـ اخلاق حمیده ـ تفکر ـ تجرید و تفرید ـ تقوی'''' ـ صدق ـ نسبت ـ گمان نیک ـ معاد ـ تعلق به اسباب و ترک آن ـ صحبت با این طایفه ـ خدمت ـ پاکیزه گردانیدن اخلاق مذمومه ـ ذکر طمع، و نماز حاجات ـ تفسیر دنیا ـ در ترک دنیا ـ سعادت و شقاوت ـ سر شب قدر ـ خوف و رجا ـ روح ـ دل ـ نفس ـ هوا ـ ریاضت نفس ـ مجاهدت و سیاست نفس ـ هجران نفس ـ با خود ساختن ـ تفاوت اقدام ـ غفلت ـ حسرت ـ معالجت و نماز برآمدن مهمات و ادعیه ـ لباس ـ ملامت ـ سماع ـ عزلت ـ حکم جدا شدن از خلق ـ چله ـ مرگ ـ وعده و وعید ـ دوزخ ـ بهشت (منیری، 1911 : 3 ـ 5)."