چکیده:
با از بین رفتن بخشی قابل توجه از تألیفات علمای امامیه در حوزه تاریخنگاری، آثار نگاشته شده از سوی محدثان، مهمترین منبع پژوهش در تاریخ تشیع و سیره معصومان: را تشکیل میدهد. این موضوع خاستگاه پیدایش این پرسش است که کاربست رویکرد و روش حدیثی در نگارش تاریخ، چه اثری بر گزارههای تاریخی داشته است و به طور کلی، تاریخنگاری روایی امامیه از چه ویژگیهایی برخوردار است؟ تحقیق حاضر برای پاسخدادن به این پرسش، با رویکردی میان رشتهای، پس از ارائه گزارشی درباره بستر شکلگیری این کتب، به بررسی انگیزه محدثان از نگارش آنها و مقایسه رویکرد آنان در گزارش تاریخ با دیدگاه تاریخنگاران پرداخته است؛ و سپس ارزیابی سندی و محتوایی برخی گزارههای تاریخنگاری روایی امامیه تا نیمه قرن پنجم هجری را در دستور کار خود قرار داده است.
خلاصه ماشینی:
"این موضـوع خاسـتگاه پیـدایش این پرسش است که کاربست رویکرد و روش حـدیثی در نگـارش تـاریخ ، چـه اثری بر گزاره های تاریخی داشته است و به طور کلی، تاریخ نگاری روایی امامیـه از چه ویژگیهایی برخوردار اسـت ؟ تحقیـق حاضـر بـرای پاسـخ دادن بـه ایـن پرسش ، با رویکردی میان رشته ای، پس از ارائه گزارشی درباره بستر شکل گیری این کتب ، به بررسی انگیزه محدثان از نگارش آن ها و مقایسـه رویکـرد آنـان در گزارش تاریخ با دیدگاه تاریخ نگاران پرداخته است ؛ و سـپس ارزیـابی سـندی و محتوایی برخی گزاره های تاریخ نگاری روایی امامیه تا نیمه قرن پنجم هجـری را در دستور کار خود قرار داده است .
نتیجه بررسی فضای شکل گیری روایات در دوره غیبت صغری و آغاز غیبت کبری، به عنوان یک مقطع پرکار برای محدثان امامیه ، حاکی از آن است که چنـد دسـته شـدن شـیعیان ، هجمه شدید کلامی گروه های مخالف امامیه و رواج پرسش ها و شبهات فراوان در اذهان / شیعیان درباره چگونگی ارتباط با امام و حل مشکلات دینی، سبب شـد تـا محـدثان / امامیه در اقدامی هوشمندانه و هدفمند بـه گـزینش روایـات معصـومان ، بـرای حـل معضلات یاد شده بپردازند؛ که این مسأله پیآمدهایی را به دنبال داشـت .
برای نمونه مطابق آمار به دست آمده ، احمد بن حنبل ٦٨ روایت تاریخی و ٤٥ روایت فضائلی / مربوط به امام علی را ذکر کرده است ؛ که نشان میدهد پس از موضوعات فقهی نقل شده / توسط امام علی در این کتاب ، گزاره های تاریخی بیشترین سهم را دارند (امینی ، نوروز، «روایات اهل بیت در منابع اهل سنت »، علوم حدیث ، ١٣٨٧، ش ٤٧، ص ١٥٥)."