چکیده:
تاریخ دودمان اموی یکی از مهمترین برهههای تاریخی در جهان اسلام است که تاریخپژوهان پرشماری به بررسی آن پرداختهاند. کاوش در چگونگی برآمدن تا برافتادن این دودمان، شاخصه اصلی این پژوهشها بوده است. اما فراکاوی و کالبدشکافی چرایی برآمدن و برافتادن امویان امری است که تاکنون چندان مورد توجه قرار نگرفته است. این در حالی است که در دهههای اخیر رهیافتهای میان رشتهای و به دنبال آن بررسی چرایی برافتادن دودمانهای تاریخی با بهرهگیری از نظریات جامعهشناسی تاریخی، در تاریخنگاری رواج چشمگیری داشته است. این نوشتار پژوهشهای گوناگون صورت گرفته پیرامون امویان را در سه حوزه تاریخنگاری غربی، عربی و ایرانی در دو قرن اخیر، با در نظر گرفتن توالی زمانی پژوهشها و مکتبی که پژوهش بدان تعلق دارد مورد بررسی قرار داده و کوشیده است کاستیها و نارساییهای هر یک از آنها را نمایان سازد و سرانجام درباره بایستههای امویپژوهی در آینده، چند نکته را یادآور شده است.
خلاصه ماشینی:
"گزیده ای از این بررسیها در موضوع برافتادن امویان را میتوان در جدول زیر مشاهده نمود: دیدگاه نویسندگان غربی نویسندگان عرب نویسندگان ایرانی انتقال پایتخت به حران توسط مروان ولهاوزن ـ ـ قیام عبدالله بن معاویه بروکلمان ـ ـ سیاست های عمر بن عبدالعزیز فان فلوتن خوری حتی ـ فروخ صدیقی بیزاری و نفرت شدید مردم مشرق از اعراب فاتح فان فلوتن ـ ـ اندیشه مهدویت فان فلوتن ابراهیم حسن ـ ـ / نبیه عاقل انتقال پایتخت و بیت المال از عراق به شام کمبریج بیضون و زکار ـ رواج اندیشه بازگشت به اسلام از سوی عباسیان کمبریج ـ کرون ـ ـ تأثیر فتوحات در برافتادن امویان به روش های گوناگون کرون ـ دنیل ـ بلنکشیپ شعبان جعفریان اندیشه های برابریخواهی در خراسان و دیالکتیک زمین دار و کشاورز (اندیشه های مارکسیستی) دنیل ـ نادری ـ پطروشفسکی ـ ـ بلایای طبیعی دنیل ـ ـ گرایش های مذهبی گوناگون در زمان امویان دنیل عطوان ـ دسته دسته شدن سپاه شام و ارتباط آنان با شاه زادگان اموی هاوتینگ ـ ـ روی کار آمدن چند خلیفه کنیززاده و ناتوان ـ خوری حتی ـ فروخ ـ ولایت عهدی دونفره ـ خوری حتی ـ ابراهیم حسن ـ فروخ آلترناتیو و کاریزمای نیرومند عباسی ـ خوری حتی ـ مونس جعفریان بیاعتنایی امویان به آبادانی عراق و راه های حج ـ مونس ـ مستقل بودن نهادهای دولتی در استان های اموی ـ فروخ ـ کشاکش سربازان شامی و قبایل عرب در خراسان ـ شعبان ـ این بررسیها با وجود اهمیت شان در زمان ارائه شده ، در حـال حاضـر و بـا توجـه بـه رهیافت های جامعه شناسی تاریخی، دو ویژگی عمده دارند: ١."