چکیده:
بررسی ضربالمثلها در شناخت جنبههای مختلف فرهنگ مردم نقش مؤثری دارد؛ زیرا در آنها، فرهنگ هر قوم و ملتی بهتصویر کشیده میشود. هدف از این پژوهش، بررسی خانواده و جایگاه زن در ضربالمثلهای بختیاری با رویکرد نقد فمینیستی است. در ضربالمثلهای بختیاری زن گاه جایگاه فرادست، گاه فرودست و گاه برابر با مردان دارد. وقتی سخن از مسائل درون خانه و حیطۀ خصوصی بهمیان میآید، زن موجودی قدسی و فراتر از مرد است و در ضربالمثلهایی که از حیطۀ عمومی و جایگاه اجتماعی افراد بحث میشود، زن جایگاه فرودستی نسبت به مردان دارد. در ضربالمثلهایی که از مسائل عام زندگی سخن گفته میشود، جایگاه زنان با مردان برابر است. همچنین در بسیاری از این ضربالمثلها، نگاه مردسالارانه حاکم است و اندیشههای مطلوب جامعۀ مردسالار برای زنان نهادینه میشود. ازدواج، مذمومشمردن چندهمسری، شناخت همسر پیش از ازدواج، نحوۀ شناخت همسر و وظایف زوجین، ازجمله مسائل مربوط به خانواده هستند که در مثلهای بختیاری انعکاس یافتهاند.
Examining proverbs can be influential to know different aspects of every culture because the culture of every nation and group is illustrated in its proverbs. The goal of this research is to study the position of family and woman in Bakhtiari proverbs with Feminism critical view. The research methodology is to analyze qualitative content. In these proverbs، women have supreme، inferior and equal position with men. When we talk about private matters، women are holy creatures and superior to men. In public and social proverbs، women are inferior to men. In general proverbs، women’s positions are equal to those of men. In most proverbs، men are dominant، and desirable ideas in the society are institutionalized for men. Marriage، criticizing polygamy، knowledge before marriage، ways to know spouse، and family related subjects are reflected in these proverbs.
خلاصه ماشینی:
"مرد باید به کار بیرون بپردازد و زن نیز کارهای درون خانه را انجام دهد؛ البته این امر خاص فرهنگ بختیاری نیست و تا پیش از آشنایی با اندیشه های مدرن و غربی، ویژگی فرهنگ ایرانی نیز شمرده میشد: «در کشوری مانند ایران گرایش زنان به اشتغال همگام با دسترسی بیشتر آنان به سازمان های آموزشی (مدارس و دانشگاه ها) در طی مدتی بالنسبه کوتاه در اغلب شهرهای بزرگ شدت یافت » (ساروخانی، ١٣٩١: ٢٠٥) و تا پیش از این ، جایگاه زن در خانه و در پس پرده بوده است .
در بسیاری از ضرب المثل های بختیاری نه تنها صفت های منفی به زنان نسبت داده میشود؛ بلکه برای کارهای ناشایست ، از مثل هایی استفاده میشود که شخصیت محوری آن ها، زنان هستند یا اینکه براساس زندگی آن ها ساخته شده است .
کسب تجربه و یادگیری وظایف زن در نهاد خانواده ، یکی دیگر از مفاهیم مطرح در ضرب المثل های بختیاری است ، برای نمونه در مثل زیر از نوعروس خواسته میشود از تجربه های دیگران در زندگی مشترک استفاده کند و در این زمینه بیاطلاع نباشد: - بگو در ار بهیگ نبیدی بهیگون مالم نیدی برگردان : بگو ای دختر اگر عروس نبودی عروس های دیگر را هم ندیدی (همان ، .
در این مثل ها، مهم ترین شکل خانواده تک همسری و شکل های مختلف چندزنی مذموم دانسته شده است ، برای نمونه در ضرب المثل زیر امری نامطلوب توصیف شده است و با نامطلوب جلوه دادن آن ، مردان از چندهمسرگزینی بر حذر داشته شده اند: اخوی او زینه پزی 39 برگردان : میخواهی آب زن بپزی (همان ، ٨٥)."