چکیده:
طی چند دهه اخیر، نظام مالیات بر ارزش افزوده، در بیش از نیمی از کشورهای جهان اجرا شده است .این مالیات که از ارزش افزوده بنگاه ها در مراحل مختلف تولید و توزیع اخذ می شود، مزایای متعددی مانند پائین بودن نرخ مالیاتی، کاهش انگیزه فرار مالیاتی، خنثی بودن نسبت به متغیر های اقتصادی دارد و منبع قابل اعتمادی برای کسب درآمد برای دولت می باشد. کشورهایی که تا کنون این نظام مالیاتی را دنبال نکرده اند و یا آنهایی که با تأخیر به اجرای آن می پردازند، نگرانی هایی داشته اند که افزایش سطح عمومی قیمتها بعد از اعمال مالیات بر ارزش افزوده و آثار تورمی آن از این دسته است بر این اساس هدف این پژوهش بررسی آثار تورمی اجرای مالیات بر ارزش افزوده در اقتصاد ایران است، که با شناخت دقیق آثار تورمی این نوع از مالیات با نرخ عمومی3 درصد[1] در سال 1389 و نرخ های ویژه برای کالاهای خاص بر بخشهای مختلف اقتصاد و همچنین نحوه تأثیرگذاری بر شاخصهای مهم ارزیابی عملکرد مالیات و تعیین میزان افزایش درآمدهای پایدار دولت با استفاده از جدول داده - ستانده در ارائه مدل قیمت[2]مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که به دنبال اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده، درآمد های مالیاتی نیز افزایش یافته، اما بر خلاف آنچه انتظار می رفت، نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی به صورت نامحسوس سیر نزولی طی کرده بود و دامنه تورم ناشی از اجرای مالیات بر ارزش افزوده طبق قانون مزبور بر 54 بخش اقتصادی بین 0011/0 درصد و در بخش ماهیگیری تا 678/12درصد و در بخش نفت خام و گاز طبیعی متفاوت بود. نتایج دیگر نشان داد که کمترین اثرات قیمتی مربوط به بخشهای معاف و بیشترین آثار قیمتی در بخش های ویژه با ضرایب خاص بوده است. [1]. با توجه به این که این مقاله به بررسی اثرات اجرای مالیات بر ارزش افزوده بر تورم در اقتصاد ایران در سال 1389 پرداخته بود، لذا نرخ مالیات بر ارزش افزوده در سال مذکور 3% بود. با توجه به مصوبه مجلس شورای اسلامی در خصوص افزایش یک درصدی سالانه مالیات بر ارزش افزوده و اجرایی شدن این قانون در حال حاضر (1391) نرخ مذکور 5% می باشد . [2]. منظور مدل قیمت جدول داده – ستانده لئونتیف می باشد.
The value-added tax (VAT) system has been implemented in more than half of countries in the globe during recent decades. This tax، which is collected from firms’ value-added in various phases of production and distribution، has several advantages such as low tax rate، reduced tax evasion، neutrality against economic variables، and it is a reliable source of earning for government. Those countries that have not pursued VAT or those who implement it with delay are of concerns including after-tax inflationary effects.
The main goal of current research is to investigate the inflationary effects of VAT implementation in Iran’s economy. In this regard، a price model was used to analyze the inflationary effects of a VAT -with 3% tax rate and special rates for particular goods- on different economic sectors in 2010. In addition، VAT effects on tax performance evaluation indicators were considered and the amount of increases in government sustainable revenue was determined by an Input-Output (I-O) Table.
خلاصه ماشینی:
"بخشهای اقتصادی ایران طبق جدول داده- ستانده، سال ١٣٧٨ ردیف بخشهای اقتصادی 1 کشت محصولات (زراعت و باغداری ) 2 پرورش حیوانات 3 جنگلداری و قطع اشجار 4 ماهیگیری 5 استخراج نفت خام و گاز طبیعی 6 استخراج سایر معادن 7 تولید محصولات غذایی و آشامیدنی 8 تولید محصولات از توتون و تنباکو 9 تولید منسوجات 10 تولید پوشا 11 تولید چرم و محصولات چرمی 12 تولید چوب و محصولات چوبی 13 تولید کاغذ و محصولات کاغذی ، انتشار، چاپ و تکثیر رسانه های ضبط شده 14 تولید فراورده های نفتی (پالایشگاه ها) 15 تولید سایر فرآورده های حاصل از تصفیه نفت 16 تولید مواد و ومحصولات شیمیائی شامل محصولات پتروشیمی 17 تولیدمحصولات از لاستیک و پلاستیک 18 تولید سایر محصولات کانی و غیرفلزی 19 تولید فلزات اساسی 20 تولید محصولات فلزی فابریکی 21 تولید ماشین آلات و تجهیزات 22 تولید سایر ماشین آلات و دستگاه های برقی 23 تولید رادیو، تلویزیون و وسایل ارتباطی 24 تولید ابزار پزشکی ، اپتیکی ، ابزار دقیق 25 تولید وسایل نقلیه موتوری 26 تولید سایر تجهیزات حمل و نقل 27 تولید مبلمان و سایر مصنوعات 28 تولید، توزیع و انتقال برق 29 تصفیه و توزیع گاز 30 جمع آوری ، تصفیه و توزیع آب 31 ساختمان خصوصی 32 ساختمان دولتی 33 بازرگانی و انواع خدمات تعمیراتی 34 هتل و رستوران 35 حمل و نقل ریلی 36 حمل و نقل جاده ای 37 حمل و نقل آبی 38 حمل و نقل هوایی 39 انبارداری 40 سایر فعالیت های پشتیبانی حمل و نقل 41 فعالیت های پستی 42 مخابرات 43 فعالیت های مربوط به واسطه گری مالی 44 تأمین وجوه بیمه و بازنشستگی 45 خدمات مستغلات 46 سایر فعالیت های کسب و کار 47 خدمات امور عمومی 48 خدمات دفاعی ، انتظامی و امنیت عمومی 49 تأمین اجتماعی اجباری 50 آموزش 51 بهداشت و مددکاری اجتماعی 52 فعالیت سازمان های دارای عضو 53 فعالیت های تفریجی ، فرهنگی و ورزشی 54 سایر فعالیت های خدماتی از آنجایی که معافیت های مقرر در قانون مالیات بر ارزش افزوده نه بر اساس بخش های اقتصادی بلکه بر اساس فعالیت های اقتصادی تفکیک شده است ."