چکیده:
آنجاکه زمینۀ اعمال قواعد حقوق بشردوستانۀ بینالمللی در پهنۀ جنگ هایی امکان پذیر است که چهرة خود را با پیشرفت فنون رزمی و شیوههای نبرد گونهگون مییابد، گاه قواعد این رژیم از جمله مادة یک مشترک کنوانسیونهای ژنو نیز ناگزیر دستخوش تحولاتی می شود که آنها را از مبادی اولیه بسیار متفاوت میسازد. مطابق ماده یک مشترک کنوانسیونهای چهارگانه ژنو و پروتکلهای اول و سوم الحاقی بدانها، دولتهای متعاهد ملزم به رعایت و تضمین رعایت مقررات مندرج در آنها هستند که البته حقوق بین الملل معاصر آن را قاعده ای عرفی به شمار میآورد. با وجود استقبال از این تعهد در برخی اسناد حقوق بشری، به اقتضای ضرورت و واقعیت روابط بینالمللی، تفاوتهایی میان آثار درج این تعهد در اسناد حقوق بشری و اسناد حقوق بشردوستانه ملاحظه میشود. در این مقاله پس از طرح مباحث نظری، به بررسی مصادیق رعایت تعهد مزبور خواهیم پرداخت و سعی ما بر آن است تا در قالب مطالعه برخی موارد عینی، کنش متقابل آنها در اجرای این اصل و وضعیت جاری آن در حقوق بین الملل فعلی را نیز تجزیه و تحلیل کنیم.
خلاصه ماشینی:
(Pictet et la, 1952: 24) کار مطالعاتی ارزشمند کمیتة بینالمللی صلیب سرخ در خصوص حقوق عرفی بشردوستانه بینالمللی که پس از سالها تحقیق و با مشورت گروههای ملی در سال 2005 به سرانجام رسید، در شمارههای 139 و 144 از قواعد عرفی خود، ضمن اشاره به شواهد مادی و معنوی جامعه بینالمللی در خصوص تعهد مندرج در مادة یک مشترک، به این نتیجه رسیده که «رعایت یا اجرا و تضمین به رعایت یا اجرا» ی مقررات کنوانسیونهای چهارگانه ژنو و اسناد مشابه مانند پروتکلهای اول و سوم الحاقی از خصیصه عرفی بهرهمند بودهو در مخاصمات بینالمللی و غیر بینالمللی قابل اعمال است.
(Draft Articles on the Responsibility of International Organizations, in: Report of the International Law Commission, 2011: 63) همچنین قاعده شماره 140 مطالعه صلیب سرخ در خصوص حقوق بشردوستانه بینالمللی عرفی، ضمن توجه به تحولات معاهدهای و عرفی مزبور، بیان مینماید که «...
(European Union Guidelines on promoting compliance with international humanitarian law, 2005: 5) قلمرو قاعده «رعایت و تضمین رعایت» قلمرو ماده یک مشترک، گسترهای است به پهنه همه تعهدات مندرج در کنوانسیونهای چهارگانه ژنو که امروزه اغلب آنها از ویژگی عرفی نیز برخوردار شده است؛ اما اینکه مصادیق این تعهدات شامل چه مواردی است و شامل کدام دسته از مخاصمات میشود، موضوعاتی است که در این بند بدان میپردازیم.