چکیده:
در قرآن کریم و روایات اهل بیت^ درباره تنظیم وقت و چگونگی استفاده از زمان توصیه شده است. بر این اساس چندین روایت درباره تقسیم اوقات روزانه وجود دارد که برخی به تقسیم سه گانه و برخی دیگر به تقسیم چهارگانه آن اشاره دارد. مطابق این تحقیق، که به طریق نقلی و شیوه کتابخانه ای تحلیلی و با هدف تبیین هر یک از فرازهای تقسیم چهارگانه و ارتباط سازور بین آنها صورت گرفته، می توان گفت: در مدل پیشنهادی اسلام، بخشی از اوقات روزانه به عبادت و رابطه با خدا، بخشی به تامین معاش و سامان دادن زندگی، قسمتی به معاشرت با دیگران (اعم از ارتباط با خوبان و حضور در محضر عالمان با بصیرت) و قسمتی هم به تفریحات سالم اختصاص یافته است و براساس آن، همه نیازهای بشر در دو بخش مادی و معنوی و دو نشئه کلی حیات (دنیا و آخرت) امکان پاسخ گویی مناسب پیدا می کند. این مقاله عهده دار بررسی اخلاقی ساحت های مذکور براساس روایات نقل شده است.
In the Holy Quran and Ahl ul-Bayt’s narrations there are recommendations about timing and the manner of spending time. On this basis, there are several narrations about daily scheduling and some of them point out that this schedule is divided into three parts while some others believe that it is divided into four. According to this research being conducted by a narrative form and analytico-library method and aiming at explaining each four parts and the established relation between them, one can say that in the model proposed by Islam, a part of daily schedule is allocated to worship God, a part to earn livelihood and organizing the family, a part to have communication with others (such as having relationship with the blessed people and being present before the scholars with insights) and finally, a part is allocated to healthy recreations. Accordingly, all human needs could be answered properly within two material and spiritual parts and two general modes of life (this world and the hereafter). This paper deals with the ethical analysis of the above-mentioned topics based on the reported narrations.
خلاصه ماشینی:
(فتال نیشابوری، 1375: 1 / 4) ـ روایت «حکمت آلداوود» نیز در منابع اهلسنت به صورت تقسیم چهارگانه با تفاوتهای اندکی در الفاظ آمده و متن متعارف آن به نقل از جامع الاحادیث سیوطی و کنز العمال چنین است: ینبغی للعاقل اذا کان عاقلا أن یکون له من النهار أربع ساعات: ساعة یناجی فیها ر به، و ساعة یحاسب فیها نفسه، و ساعة یأتی اهل العلم الذین ینصرونه امر دینه و ینصحونه، و ساعة یخلی فیها بین نفسه و لذتها من امر الدنیا فیما یحل و یجمل ...
2. جایگاه معیشت در اخلاق با توجه به آنچه در قسمت قبل درباره تربیت اخلاقی قرآن براساس محوریت توحیدی گفته شد، رابطه آن با معیشت و جایگاه معیشت در اخلاق آشکار میشود؛ چراکه سبک کسبوکار هر فردی کاملا وابسته به نوع نگاه آن فرد، به انسان و هدف نهایی او از زندگی است و اسلام بهمنزله مکتبی انسانساز، در این زمینه راهکارهای عملی مناسبی را ارائه نموده و نگاهی ویژه به انسان و امرار معاش او کرده است و به او میگوید چگونه از مواهب الهی در دنیا بهره بگیرد تا: اولا، نیاز خود را برطرف نماید؛ چنانکه امام باقر× درباره کسبوکار میفرماید: من طلب [الرزق فی] الدنیا، استعفافا عن الناس، و توسیعا علی أهله، و تعطفا علی جاره، لقی الله ـ عز و جل ـ یوم القیامة و وجهه مثل القمر لیلة البدر.
به همین دلیل برخورداری از لذائذ حلال به غرض فراهم ساختن زمینه برای سایر اقسام اوقات اهمیت پیدا میکند و تأمین نیازهای جسمانی، تفریحات سالم و بهرهمند شدن از زینتها و زیباییها در این زمینه، ارزش عرضی (غیرذاتی) دارد و لازم است بخشی از اوقات به آن اختصاص یابد.