چکیده:
در این مطالعه ، کاربرد افعال وجهی در پیکرة شـش مـتن از قـرن ششـم هجـری (عتبه الکتبـه ، اسـرارالتوحید، تـذکرهالاولیـا، مقامـات حمیـدی، کلیلـه و دمنـه و راحه الصدور) بررسی می شود. نتایج نشان می دهد که میزان اسـتفاده از ایـن نـوع افعال در کنار دیگر انواع فعل چشمگیر است . در سـاخت هـای وجهـی عـلاوه بـر فعل ، صفت ها و قیدهای وجهی نیز به تقویت معانی لـزوم، احتمـال، توانمنـدی و خواستن کمک کردهاند. با توجه به معانی بـافتی و کـارکردی، در اثـری همچـون عتبه الکتبه ، مفاهیم تعهد، ضـرورت و... نسـبت بـه پـنج مـتن دیگـر برجسـته تـر می نماید. بینش سیاسی ، روایی و عرفانی ، شخصیت ، قـدرت و جایگـاه اجتمـاعی ، عواملی هستند که در میزان به کارگیری و درجة عناصر وجهی تاثیرگذارند. ایـن تحقیق نشان می دهد که تفاوت ژانرها به اختلافهـایی هـر چنـد انـدک کشـیده می شود. ترسیم ویژگی های عمومی سبک دوره و تجربه های فردی هر نویسنده با موضوعی ارتباط دارد که به آن پرداخته است .
خلاصه ماشینی:
تعریف افعال وجهی افعال وجهی ، افعالی هستند کـه بـا فعـل هـای اصـلی همـراه مـی شـوند و اجبارهـا، احتمالها، پیشنهادها، توصیه ها، غیر ممکن ها، مجوزها، تقاضاها، گمـانهـا، توانـایی هـا و مانند این مضامین را مطرح می کنند و در دستور زبان فارسی ذیل عنوان فعل کمکی یـا ناقص قرار می گیرند.
تأثرات معلوم می تواند بالفعل باشد، مثلا: این مهم است که به تناسب موضوع توجـه کنیـد، که به منزلة راهنما در انتخـاب موضـوع اسـت و یـک چاشـنی ارادی و اختیـاری دارد؛ یـا حقیقت مفروض و بالقوه باشد، مثل : من احساس کـردم خیلـی مهـم بـود کـه بـه تناسـب موضوع توجه شود؛ یا بازداشته شدن از تحقق باشد، که دو مورد آخر، غیـر ارادی اسـت و از مکمل های گزار ای ٤ محسوب می شود (٢٠٠٩) Hansen ;(٢٠١٠ ,٢٠٠٥) Nuyts et al).
عناصر وجهی فقط بـه افعـال منحصـر نمـی شـود و شـامل صـفت هـا و قیدهای وجهی نیز می گردد که در جدول ذیل به آنها اشاره می شود: جدول ١- انواع عناصر وجهی افعال وجهی صفت های وجهی قیدهای وجهی ١- فعل پایه : پنداشت ٢- فعل کمکی : توانستن ، خواستن ، شایستن ، زیبیدن، شاید ٣- فعل مرکب : گمان کرد، لازم گشت ، جایز داند صفت مطلق : بواجب ، یقین ١- قید تأکید: قطعا، در حقیقت ٢- قید شک و تردید: شاید، احتمالا، گویی ٣- استثنا: مگر ٤- آرزو و تمنی : کاشکی روش تحقیق یکی از راههای بررسی های زبانی در خوانش متون و آثار مختلف ، شـاخص اسـت کـه کاربرد و کارکرد عناصر زبانی را نشان می دهد.