چکیده:
این مقاله رسوبات، اشکال و وضعیت دینامیکی بخشی از دامنه های مجاور استوک گچی قلعه سی در شمال رشته میشوداغ در شمال غرب ایران را مورد بررسی قرار می دهد. سطح دامنه های مورد مطالعه، دارای پوششی از نهشته های آواری متشکل از عناصر هوازده حاصل از استوک گچی قلعه سی (مخلوطی از خرده سنگ، تخته سنگ، ماسه و رس) هستند که با فاصله گرفتن از منبع تدارک رسوب از ضخامت آنها کاسته می شود. این نهشته ها نقش موثری در میزان فرسایش، تکامل ژئومورفولوژیکی دامنه، کاربری اراضی و تراکم آبراهه ای دامنه های مورد مطالعه داشته اند. اطلاعات لازم در مورد ضخامت و چگونگی استقرار نهشته ها بر روی تشکیلات سست زیرین (تشکیلات میوسن) و ویژگی های ژئومورفیکی دامنه ها، از طریق بررسی میدانی با ایجاد 19 برش در طول مسیر راه روستایی ارلان به دست آمد. بر اساس نتایج این تحقیق، در شرایط اقلیمی فعلی، دامنه های پوشیده از نهشته های سطحی دارای پایداری بیشتری نسبت به دامنه های فاقد این پوشش در محدوده مورد مطالعه هستند. وجود پوششی از نهشته های آواری بر روی رسوبات میوسن در دامنه های مورد مطالعه، نقش عمده ای در پایداری دامنه های اطراف کوه گچی قلعه سی ایفا می کند، ولی از بین رفتن این پوشش ها در اثر فرسایش انسانی و دستکاری های مردم (مرمت های اخیر راه ارلان و رو باز شدگی رسوبات مارنی میوسن)، موجبات تشدید فعالیت فرایندهای ژئومورفیک از قبیل حرکات توده ای (زمین لغزش، ریزش، روان شدگی) و فرسایش شیاری و آبکندی را فراهم نموده است. اطلاعات حاصل از این پژوهش، در کل مدلی مفهومی در مورد تکامل دامنه های حساس ژئومورفیکی و ناپایداری های دامنه ای مخاطره آمیز احتمالی ارائه می دهد که قابلیت استفاده در مناطق مشابه را داراست.
This paper aims to difine the sediment، landform and dynamic context of part of slopes near Ghechi-ghalasi stock in northern slope of Mishow-Dagh chain in northwest of Iran. The surfaces of studied slopes are mostly covered by surficial deposits that are yielded from weathered materials (mix of boulders، gravels، sand and clay) of stock and thinned by keeping away from it. These deposits significantly affect erosion rates، geomorphologic evolution، landuse and density of drainage. 19 sections were created along the Aralan rural road for the study of thicknesses of surficial deposits and quality of their rehabilitation on the lower weak Miocene formations. Results show that the residuum seems to be stable under current climate than uncovered slopes of the study area. The presence of debris deposits on Miocene sediments (mainly marly) in study area، have an inevitable role on slope stability. In spite of such importance of these debris deposits، removal of debris cover and the exposure of Miocene formations as the result of recent anthropogenic erosion and repairs (road widening and other repairing operations)، caused aggravation of geomorphic processes activity such as mass wasting and gully and rill erosion. From the data gathered، a conceptual model، applicable to other similar slopes، is proposed to explain the evolution of geomorphic sensitive slopes and associated potentially hazardous slope instabilities.