چکیده:
هدف: بررسی وضعیت نمایه کتاب در ایران از سه جنبۀ وجود نمایه در کتابهای منتشرشده، میزان آشنایی خوانندگان، و دیدگاه ناشران دربارۀ نمایه کتاب است. روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش از نوع کاربردی و به روش پیمایشی در سه بخش انجام شده است: 1) بررسی وجود نمایه در 382 عنوان کتاب؛ 2) مصاحبهای کوتاه با 150 نفر از اعضای کتابخانه ملی ایران؛ و 3) نظرسنجی از 365 ناشر درباره نمایه کتاب از طریق پرسشنامه و سیاهه وارسی. یافتهها: فقط 12% کتابهای منتشرشده نمایه دارند؛ میزان آشنایی خوانندگان با نمایه انتهای کتاب 40% است؛ 57% ناشران برای کتابهای خود نمایه تهیه میکنند؛ نیمی از ناشران دارای نمایهساز متخصص؛ و 55% آنها دارای شیوهنامه برای نمایهسازی هستند. از نظر بیشتر ناشران همۀ کتابها نیاز به نمایه ندارد. ناشران، دلایل نداشتن نمایه را هزینه، کمبود متخصص، و عدم آشنایی خوانندگان با نمایه اشاره کردهاند. نتیجهگیری: نمایه کتاب در ایران وضعیت مطلوبی ندارد. البته مقایسه پژوهش حاضر با پژوهشهای مشابه خارج از کشور نشان داد که این وضعیت محدود به ایران نیست. پیشنهاد میشود برای بهبودی این وضعیت کارگاههای آموزشی برای ناشران برگزار شود؛ دستنامه و شیوهنامه نمایهکتاب تدوین گردد؛ و درج نمایه در کتاب از سوی مسئولان نشر الزامی شود.
خلاصه ماشینی:
"٦بخش هایی از محتوای کتاب ، راهنمایی فشرده برای اطلاعات درون کتاب ، ایجاد نگاه ۳۰ فصلنامه مطالعاتملیڪتابداریوسازماندهیطلاعات|دوره۲۶ ،شمره۴ (زمستان ۱۳۹۴) علمی به کتاب ، ارزشمند کردن کتاب در نقد و بررسی ، معیاری برای گزینش یک کتاب خوب ، افزایش سودمندی کتاب ، یکی از شاخص های رشد و پیشرفت صنعت نشر، صفت بارز یک کتاب ، نشانه احترام مؤلف و ناشر به کتاب و خواننده ، ایجاد نظم علمی اجزای کتاب ، تضمینی برای استفاده مکرر کتاب ، و عاملی برای جلب خواننده و خریدار کتاب (مزینانی ، ١٣٧٤؛ پورممتاز، مدرسی ، و درخشان ، ١٣٨٣؛ تیموری خانی ، ١٣٨٤؛ اشرفی ریزی و کاظم پور، ١٣٨٦؛ تجعفری و داورپناه ، ١٣٨٦ ؛ ویلیامز و باکول ١، ١٩٩٩).
80 (%12) (%9) (%16) (%26) (%22) (%15) همان طور که یافته های جدول ٥ نشان می دهد در مورد بیشتر ملاک ها، میانگین دیدگاه ناشران بیش از حد متوسط (یعنی میانگین معیار ٣) بود؛ یعنی از نظر ناشران ، نمایه به دلایل زیر اهمیت نسبتا زیادی دارد: ابزاری برای جایابی اطلاعات درون کتاب ، ابزار ضروری و لازم برای بازیابی مطالب کتاب ، ارائه اطلاعات اخص تر از فهرست مندرجات ، افزایش امکان دسترسی به محتوای کتاب ، نبود نمایه یعنی عدم تسریع به بخش هایی از محتوای کتاب ، راهنمایی فشرده برای اطلاعات درون کتاب ، ایجاد نگاه علمی به کتاب ، اینکه هیچ کتاب باارزشی نیست که از نمایه بی نیاز باشد حتی رمان ها، افزایش سودمندی کتاب با نمایه خوب ، از شاخص های رشد و پیشرفت صنعت نشر، صفت بارز یک کتاب ، افزایش ارزش یک کتاب ، نشانه احترام مؤلف و ناشر به کتاب و خواننده ."