چکیده:
از نظر تمام مفسران و نیز فیلسوفان دستیابی به معرفت برای انسان امکان پذیر است. آدمی می تواند با توسل به روش های مختلف به معرفت دست یابد. در این میان، حس راهی برای نیل به شناخت و طریقی برای مواجهه با جهان خارج است. حس انسان را با جهان خارج آشنا کرده پرده از رازهای حسی برمی دارد. متفکران در ارتباط با اعتبار طریق حس دیدگاه های متفاوتی را مطرح کرده اند اما آموزه های قرآن و استدلال های که از آیات قرآن به دست می آید ما را به این سمت رهنمون می نماید که حس راهی معتبر است. قرآن با ترتیب دادن استدلال های مختلف ارزشمندی شناخت حسی را به صورت فی الجمله می پذیرد. از سوی دیگر آیات قرآن بیانگر آن است که در حس امکان خطا وجود دارد. فلاسفه در ارتباط با نسبت نفس با شناخت حسی معتقدند که نفس انسان در مرحله قبل از حس، فاقد هرگونه معرفت است، اما قرآن اظهار می دارد که نفس در آغاز، فاقد علم حصولی است و طرح مسئله فطرت ما را بر آن می دارد که معتقد شویم معارف فطری و غیرحصولی در نفس، قبل از حس وجود دارد.
خلاصه ماشینی:
"قرآن کریم با صراحت از احساس یاد کرده و آن را بهعنوان شیوهای ارزشمند معرفی نموده است؛ با ادراک حسی میتوان به زیباییهای آسمان نگریست (ق / 6)، از طریق حس میتوان به حیواناتی نظیر شتر خیره شد و با آن به خالقش رسید (غاشیه / 17)، حس آدمی را متوجه نزول باران و شکافته شدن زمین میکند (سجده / 27)، نگاهی به گیاهان به ما نشان میدهد که جهان دو جنسی است (شعراء / 7)، پرندگانی که بالای سر انسان بال گستراندهاند تنها به دست قدرتمند خداوند نگه داشته میشوند (ملک / 19) قرآن میفرماید: اوست خداوندی که برای انسان قدرت شنیدن و دیدن پدید آورد تا آدمی سپاسگزاری کند.
گونة دوم: حکایتگری تصدیقات پرسشی که فرا رو قرار میگیرد اینکه گزارههای حسی تا چه اندازه از جهان خارج حکایتگری دارند؟ در صورتی که حکایتگری آنها از جهان محسوس اثبات شود، چگونه میتوان این نظریه را تبیین نمود؟ در این رابطه چندین نظریه شکل گرفته است: دیدگاه اول: نظریه اضافه برخی بر این باورند که به هنگام مواجهه حسی صورتی از محسوس در نفس موجود نمیشود بلکه حقیقت علم چیزی جز اضافه نیست.
فلاسفه در ارتباط با نسبت نفس با شناخت حسی معتقدند که نفس انسان در مرحله قبل از حس فاقد هرگونه معرفت است، اما قرآن اظهار میدارد که نفس در آغاز فاقد علم حصولی است و طرح مسئله فطرت ما را بر آن میدارد که معتقد شویم معارف فطری و غیرحصولی در نفس، قبل از حس وجود دارد."