چکیده:
هدف از نگارش این مقاله ، ارائه مدلی تلفیقی، برای طراحی ساختار سازمانی دانشگاه ، میباشد. مفهوم و مولفه های ساختار سازمانی و مدل های مختلف مدیریت دانشگاه ، نشان میدهند که ساختار سازمانی، چارچوب هماهنگی دانشگاه با محیط بیرونی است و شرایط لازم برای رسیدن به اهداف دانشگاه را فراهم میکند. حفظ انسجام کلی دانشگاه به عنوان یک سازمان ، تسهیل روابط بین افراد و بخش ها، ایجاد بستر مناسب برای ظهور و بروز خلاقیت ، مشارکت ، یادگیری و نهایتا سازگاری با تغییرات و پویاییهای محیط بیرونی، نمونه هایی از اهدافی هستند که انتظار میرود ساختار سازمانی دانشگاه ، زمینه دستیابی به آن ها را فراهم آورد. نظریه پردازان سازمان برای رسیدن به این اهداف ساختارهای سازمانی گوناگونی پیشنهاد نموده اند. اندیشمندان آموزش عالی نیز برای رسیدن به اهداف دانشگاه ، مدل های دانشگاهی متفاوتی را طراحی کرده اند که هر کدام دارای ساختار سازمانی ویژه ای هستند. بارتون کلارک ٤ (١٩٩٨)در «دانشگاه کارآفرین ٥» معتقد است که ساختار سازمانی مناسب برای دانشگاه ، باید دارای سطوح مدیریت چندگانه بوده و لازم است مدیریت در همه سطوح سازمان دانشگاه ، تقویت شود. باربارا اسپورن ٦(١٩٩٩)، با ارائه مدل دانشگاه ، ساختار سازگار٧، رویکردی شبکه ای را برای ساختار سازمانی دانشگاه ، پیشنهاد میکند. باودن و مارتون ٨ (١٩٩٨) در مدل دانشگاه یادگیرنده ، تیم سازی و تشکیل گروه های تحقیق و کانتزن ٩(٢٠٠٤) با رویکردی کارکردی، ساختار سه لایه ای دانشگاه را برای دسترسی به این اهداف ، پیشنهاد میکنند. مدل حاضر، که نتیجه یک پژوهش میدانی است و با رویکردی آمیخته (کمی-کیفی) انجام شده است ، نشان میدهد که تیم سازی، ارتباطات شبکه ای، ساختار سازمانی چند لایه و هسته های مدیریتی چندگانه و هوشمندی و خودسازمان دهی، تاثیر بسیار زیادی بر انعطاف پذیری و در نهایت سازگاری دانشگاه با محیط بیرونی داشته و ابعاد اصلی مدل ساختار سازمانی تلفیقی را تشکیل میدهند.
خلاصه ماشینی:
"حفظ انسجام کلی دانشگاه به عنوان یک سازمان ، تسهیل روابط بین افراد و بخش ها، ایجاد بستر مناسب برای ظهور و بروز خلاقیت ، مشارکت ، یادگیری و نهایتا سازگاری با تغییرات و پویاییهای محیط بیرونی، نمونه هایی از اهدافی هستند که انتظار میرود ساختار سازمانی دانشگاه ، زمینه دستیابی به آن ها را فراهم آورد.
بنابراین با توجه به نکات فوق یعنی، پذیرش نقش انتقادی برای دانشگاه ، تعبیر سازگاری به معنی یادگیری در شرایط پیچیده ، اهمیت ساختار سازمانی برای سازگاری با محیط بیرونی و ناتوانی ساختارهای سنتی برای فراهم آوردن زمینه سازگاری دانشگاه ، این پرسش مطرح میشود که کدام یک از مدل های ساختاری نوین فوق ، برای سازگاری دانشگاه با محیط بیرونی پر چالش کنونی مناسب تر میباشند؟ کدام ویژگیها در کنار هم ، دانشگاه را به بهترین وجه به اهداف مورد نظر رهنمون میسازند؟ بدیهی است که هرکدام از مدل های فوق دارای نقاط قوت و ضعف هستند و با تلفیق مزایای مدل های مختلف میتوان به مدلی بهینه دست یافت .
این کانال های ارتباطی متنوع ، میتواند بین افراد و گروه های مختلف در دانشگاه بینش مشترک ایجاد کرده و به طور کلی دانشگاه ها، با بهره گیری از ارتباطات شبکه ای، میتوانند بین گروه های کاری و تیم های تحقیق ، ارتباطات مناسب ایجاد کنند، گروه های کاری شایسته و متخصص تشکیل دهند، سرعت تصمیم گیری و انعطاف پذیری خود را بالا ببرند و با محور قرار دادن ذینفعان ، شکل مناسبی برای انجام کار در محیط های متغیر و متحول امروز را فراهم آورند(مارتون و باودن ،٢٧٧ :٢٠٠٥)."