چکیده:
انقلاب اسلامی ایران با سطوح مختلفی از تهدیدات متنوع مواجه بوده است،اما در چند سال اخیر
ﺗﻬﺪﯾﺪات اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ دﺷﻤﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺷﺪت ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ، از اﯾﻦ رو ﭘﺲ از اﺑﻼغ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎی ﮐﻠﯽ ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ دﻓﺎﻋﯽ و اﻣﻨﯿﺘﯽ در اواﺧﺮ ﺳﺎل 1391 ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮی و ﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﮐﻞ ﻗﻮا، راﻫﺒﺮد اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻌﻈﻢ ﻟﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر وﯾﮋه در دﺳﺘﻮر ﮐﺎر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻧﻘﺶ ﺑﺨﺶ دﻓﺎع در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ، ﻣﻔﻬﻮم اﻗﺘﺼﺎد ﯾﺎدﮔﯿﺮﻧﺪه ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﻘﺮار و اﺷﺎﻋﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ در ﺳﻄﺢ ﮐﺸﻮر ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ، ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﺬار ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﯾﺎدﮔﯿﺮﻧﺪه را زﯾﺮﺳﺎﺧﺘﯽ ﺑﺮای اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﮐﺮد. ﮔﺬار ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﯾﺎدﮔﯿﺮﻧﺪه در ﮐﺸﻮرﻫﺎی در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻈﺎم ﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از ﻓﺸﺎر ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ و ﺗﻀﺎدﻫﺎی ﺰاﯾﻨﺪه ﻧﺎﺷﯽ از اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﺮﯾﻊ، ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﮐﯿﻔﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز را در ﺧﻮد اﻋﻤﺎل ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﮔﺬار ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﯾﺎدﮔﯿﺮﻧﺪه در اﯾﺮان ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوری و ﺑﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﻧﻘﺶ ﺑﺨﺶ دﻓﺎع ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. روﯾﮑﺮد ﭘﮋوﻫﺶ، اﺳﺘﻘﺮاﯾﯽ و ﻧﺤﻮه اﻧﺠﺎم آن، ﮐﯿﻔﯽ ﺑﻮده و ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺌﻮری داده ﺑﻨﯿﺎد، ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ و اﺑﻌﺎد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه اﻧﺪ، ﺳﭙﺲ ﻣﻮارد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در ﺑﺨﺶ دﻓﺎع در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﯾﺎزده ﮔﺎﻧﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ و ﮐﻨﮑﺎش ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و توصیه های سیاستی مرتبط ارائه شده اند.
خلاصه ماشینی:
در اين سياست هاي کلي، موارد مهمي همچون توسعه و تعميق فرهنگ خودباوري، خودکفايي، نوآوري و خلاقيت در تمام سطوح و ابعاد دفاعي و امنيتي، ترويج نهضت نرم افزاري، توليد و توسعه علوم و فناوري و تحقيقات دفاعي و امنيتي و حرکت در مرزهاي دانش با تاکيد بر بوميسازي و روزآمدي، دستيابي به فناوريهاي برتر مورد نياز دفاعي و امنيتي حال و آينده با تاکيد بر نوآوري و پشتيباني از توسعه آنها، تاکيد بر خودکفايي کشور در سامانه ها، کالاها و خدمات اولويت دار دفاعي و امنيتي توام با بهسازي تجهيزات موجود و افزايش قابليت و کارآيي آن ، ممنوعيت تامين نيازهاي دفاعي و امنيتي از خارج کشور مگر در حد ضرورت ، برون سپاري و جلب مشارکت ساير بخش ها اعم از دولتي و غيردولتي در تامين نيازهاي نيروهاي مسلح با رعايت ملاحظات امنيتي و حفاظتي، جذب ، توانمندسازي و به کارگيري نيروهاي مستعد و نخبه با فراهم نمودن زمينه هاي رشد و تقويت آنان براي ارتقاء قابليت هاي توسعه فناوريهاي دفاعي و امنيتي مورد نياز کشور، برقراري ارتباط و همکاري با ديگر کشورها در زمينه هاي علمي، توليدي و تجاري کالاها و خدمات دفاعي و امنيتي براي دستيابي به اهداف سياست هاي کلي خودکفايي دفاعي و امنيتي و مقرون به صرفه سازي مسير توسعه صنايع و فناوريهاي دفاعي و امنيتي کشور و ايجاد هم افزايي در فناوريهاي مورد نياز موارد قابل توجه در اين رابطه هستند.
از طرف ديگر، مفهوم اقتصاد يادگيرنده ١ براساس فرض شتاب فزاينده در ايجاد و تخريب دانش (يعني يادگيري و فراموشي) به عنوان عنصر اساسي رقابت پذيري مطرح و به عنوان پارادايم مناسب عصر حاضر، به ويژه با توجه به شرايط کشورهاي در حال توسعه مورد توجه قرار گرفته 1 1 Learning economy است (١٩٩٢,Lundvall) در کشورهاي در حال توسعه ، نه تنها پايگاه دانش فني لازم براي تسلط بر فناوريهاي موجود ضعيف است ، بلکه کل شبکه حمايت از شرکت ها، موسسه ها و سرمايه انساني با مشکلات متعدد مواجه و اغلب نوآوريهاي فناورانه به واسطه مشابه سازي و بهبود تدريجي فناوري وارداتي صورت ميگيرد.