چکیده:
فضای شهری مکان جغرافیایی پویایی است که در حال تغییر و تحول در طول زمان میباشد. بررسی این فضا جهت بهره برداری بهینه به ویژه در طرح توسعه ی فضای شهری در رابطه با کاربری اراضی و آمایش سرزمین، یکی از موضوعات مهم در حال حاضر می باشد. در این رابطه با استفاده از تکنولوژی سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، می توان تمامی داده های مورد نیاز را به دست آورد و نقشه های الگو و آینده نگری در فضای شهری را تهیه نمود تا بتوان برنامه ریزی دقیقی را به کار بست.در این پژوهش جهت تهیه ی نقشه ی کاربری اراضی شهر ملایر از داده های رقومی سنجنده های (1985)TM، (2000) +ETM و (2013) OLI لندست های 5، 7 و 8 استفاده شد. ابتدا تصاویر ماهواره ای با انتخاب تعدادی نقاط کنترل زمینی در نقشه Google Earth تصحیح هندسی شدند، مقادیر RMSeبه دست آمده برای تصاویر معادل 27/0 (سال 1985)، 52/0(سال 2000) و 25/0(سال 2013) پیکسل برآورد گردید. سپس با استفاده از الگوریتم طبقه بندی نظارت شده حداکثر احتمال نقشه های کاربری اراضی منطقه تهیه شد.نقشه ی کاربری اراضی منطقه با پنج طبقه ی مسکونی، کشاورزی آبی، کشاورزی دیم، مرتع و سایر کاربری ها تهیه شد و در نهایت مساحت کاربری ها از هر نقشه ی طبقه بندی شده استخراج گردید و روند تغییرات کاربری های اراضی با استفاده از روش تقابل، مقایسه و بررسی انجام گرفت. جهت ارزیابی صحت نتایج طبقه بندی، 25% نمونه های تعلیمی برداشت شده که در فرآیند طبقه بندی دخالت داده نشده بود، استفاده گردید. نتایج حاصل از طبقه بندی نشان داد که صحت کلی و ضریب کاپای به دست آمده با روش حداکثر احتمال به ترتیب معادل 52/94% و 11/93%(سال 1985)، 05/92% و 01/90%(سال 2000) و 61/94% و 19/93%(سال 2013) به دست آمد. نتایج نشان داد که تغییرات قابل ملاحظه ای در کاربری های اراضی محدوده ی مطالعاتی در یک بازه زمانی 28 ساله اتفاق افتاده که به تبع آن اراضی مسکونی و کشاورزی آبی به میزان 19/2% و 36/4% افزایش، کشاورزی دیم و مراتع به میزان38/2% و 08/6% کاهش یافسته است. به طور کلی بیش ترین تغییرات کاربری مربوط به اراضی مسکونی بوده و بیش ترین تغییرات به سمت غرب و شمال غرب شهر ملایر بوده است.
خلاصه ماشینی:
پیشینه تحقیق تا کنون مطالعات فراوانی پیرامون تهیه ي نقشـه هـاي کـاربري و پوشـش اراضـی و بررسـیتغییرات آن ها در ایران و در سایر کشور ها انجام شده که در ادامه به برخی از آن ها اشاره مـی -شود؛ حقیقی زیدهی و همکاران (2931) با استفاده از داده هاي سنجنده TM مـاهواره لندسـت5 به بررسی تغییرات کاربري و پوشش اراضی در شهرستان لاهیجـان (واقـع در اسـتان گـیلان)طی سال هاي 1991 تا 0102 میلادي پرداختند و با استفاده از روش طبقه بندي نظـارت شـدهحداکثر احتمال، نقشه هاي کاربري و پوشش اراضی منطقه را تهیه کردند.
زاهدي (2931) به بررسی تغییرات کاربري و پوشش اراضی در بخشی از حوضه آبخیز سد قشلاق از سال 7891 تا 0102 با استفاده از تصاویر سنجنده TM ماهواره لندست 5 پرداخـت وبا استفاده از روش نظارت شده حداکثر احتمال اقدام به طبقـه بنـدي کـاربري هـاي موجـود درمنطقه کرد.
جهـتتهیه ي نقشه هاي کاربري اراضی از الگـوریتم طبقـه بنـدي نظـارت شـده ي حـداکثر احتمـالاستفاده گردید که در بسیاري از منابع دقت مناسب این روش جهت طبقه بندي تصاویر مـاهوارهاي مورد تایید قرار گرفته است.
(سفیانیان و مدنیان، 0931) براي انتخاب نمونه هـاي تعلیمـی از تصـاویر رنگـی کـاذب وحقیقی ، بازدید میدانی و سوال از افراد بومی استفاده گردید بـا توجـه بـه اهـداف مـورد نظـر واطلاعات موجود در این پژوهش از روش طبقه بندي نظارت شده حداکثر احتمـال اسـتفاده شـدکه از دقت قابل قبولی برخوردار است .
(لرستانی و شهریار، 1390؛ یوسفی و همکاران، 1390؛احمدي ندوشن و همکاران ،1388؛بخشنده و کتانی، 6831) روش طبقه بندي حداکثر احتمال یک روش ساده مبتنی بر پیکسل است که اغلب براي کشف تغییرات کاربري اراضی مورد استفاده قرار می گیرد .