چکیده:
علیرغم عظمت شخصیت ابن عربی، دربارة روششناسی وی پژوهش های اندکی انجام شده است که این امر، ضرورت چنین تحقیقی را ایجاب میکند؛ مقاله حاضر، این موضوع را در دو قلمرو روششناسی فهم حقایق و روششناسی بیان آرا، مورد بحث قرار داده و با مراجعه به مهم ترین آثار ابن عربی، و به کارگیری روش تحلیل عقلی و تفسیری، نخست دربارة این نکته که ابن عربی در کسب حقایق چگونه عمل کرده است ، و سپس دربارة روش بیان او بحث میکند. این مقاله از یک سو نشان میدهد که ابن عربی در فهم حقایق ، روشهای عقلی، نقلی، به کارگیری حواس پنجگانه و الهام را ابزارهای شناخت میداند؛ اما روش مکاشفه را بیش از همه ارج مینهد. از سوی دیگر با نشان دادن این که ابن عربی تحت تاثیر مکاتب فکری معاصر و پیش از خود، در بیان آرا و اندیشه هایش از روشهای توصیفی مشاهدتی یا روشهای نقلی، تاریخی و تبیین های الاهیاتی و دروندینی، به کارگیری روشهای لغوی، مجاز و کنایه ، رمز و راز، ایما و اشاره و استفاده از تاویل و... نیز بهره میبرد.
Despite the grandeur of Ibn ‘Arabi’s personality، a few researches have been done about his methodology. This makes such research important and necessary. So the article has targeted discussing the subject in the realm of methodology of understanding the facts and methodology of expressing ideas، and the first، by referring to the most important texts and works of Ibn ‘Arabi And using the rational analysis and interpretation methods، argues about “How has been Ibn ‘Arabi obtained the facts”، And then about her expression method. The article، on the one hand، shows that Ibn ‘Arabi considers rational، quote، using the five senses and inspire methods، the cognitive tools for understanding the facts، but He honors revelation، more than all methods. On the other hand it shows that Ibn ‘Arabi was influenced by his contemporary and before thought، and he also used observational descriptive methods، historical methods، theological، religious explanations and lexical ways، Metaphor، mystery، interpretation and… to express his ideas.
خلاصه ماشینی:
"این تمایز میان علوم و روشهای آنها از جهت روششناسی تفکر نقدی نیز حائز اهمیت است ؛ زیرا اصول تفکر نقدی اقتضا میکند تا در هر موضوعی پیش از اتخاذ موضع و به کارگیری ابزارها و روشهای مختص آن، نخست جغرافیای موضوع روشن شود؛ به دیگر سخن بر محقق لازم است ، نشان دهد موضوع بحث وی در حیطۀ کدام دانش یا دانش ها قرار دارد(همان، ص٥٣)؛ از این رو به نظر میرسد بحث دربارة این تمایزات و مرزها برای شناخت روش ابن عربی، مقدمه ای مفید باشد و اینجا است که این پرسش ها مطرح میشود: منظور از دیسیپلین یا همان رشته های علمی چیست ؟ روش هر یک از رشته های علمی مختلف کدام است ؟ ابن عربی در حوزة کدام رشته یا رشته های علمی اندیشیده و به تبع آن از کدام روش یا روشها بهره برده است ؟ ١-١.
بر اساس تقسیم بندی بالا میتوان گفت : ابن عربی در بیان آراء خود غالبا از روش توصیفی، گزارشی آن هم از نوع مشاهدتی بهره میبرد؛ هر چند بعضا روش گزارشی تعلیلی(بیان علت ) نیز در آثار او دیده میشود؛ مانند آنجا که درباره علت میل زن به مرد سخن میگوید و مدعی می شود: «به خاطر خلقت زن از پهلوی مرد 5 است ."