چکیده:
سیل یکی از پدیده های موجود در طبیعت بوده که از دیر باز، بشر شاهد وقوع آن می باشد. در ایران به دلیل وسعت زیاد، اقلیم های متعدد، تراکم زمانی و مکانی بارشها در اکثر حوضه های آبخیز، همه ساله شاهد سیلابهای عظیمی می باشیم. در این پژوهش به برآورد ضریب رواناب و حداکثر دبی سیل، شناخت عوامل و عناصر موثر در سیلخیزی، پهنه بندی مناطق براساس شدت پتانسیل سیلخیزی در حوضه آبخیز لیلان چای با استفاده از روش شماره منحنی CN پرداخته شد. برای این منظور ابتدا دادهها و اطلاعات مورد نیاز شامل آمار وضعیت اقلیم منقهه، تصاویر ماهوارهای جمعآوری و GIS شد. با تلفیق این دادهها و اطلاعات، براساس روش SCS ، نهشه CN حوضه، میزان نفوذ و مهدار رواناب تهیه گردید. در نهایت با استفاده از مدل وزنی و با تلفیق نهشه های میزان بارندگی منقهه، گروههای هیدرولوژیک خاک، شیب، کاربری زمین و ... نهشه پهنه بندی پتانسیل سیل خیزی سالانه حوضه تهیه شد.
خلاصه ماشینی:
در اين پژوهش به برآورد ضريب رواناب و حداکثر دبي سيل ، شناخت عوامل و عناصر موثر در سيل خيزي، پهنه بندي مناطق براساس شدت پتانسيل سيل خيزي در حوضه آبخيز ليلان چاي با استفاده از روش شماره منحني CN پرداخته شد.
بنابراين هدف اين پژوهش برآورد پتانسيل سيل خيزي در حوضه آبخيز ليلان چاي با استفاده از روش پيشنهادي سازمان حفاظت خاک آمريکا )SCS( و سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي(GIS( است .
براي پهنه بندي مناطق سيل خيز در حوضه زنجان رود که احتمالا بخشي از طرح جامع پهنه بندي سيل خيزي کشور با مسؤليت آبخيزداري وزرات جهاد کشاورزي است ، با تهيه لايه هاي مختلف از قبيل زمين شناسي، کاربري اراضي، گروه هاي هيدرولوژيک خاک، شماره منحنيهاي همباران حوضه با دوره بازگشت هاي ٢٥ تا٥٠ ساله و همپوشاني لايه هاي مورد نظر و نهايتا پتانسيل رواناب را با استفاده از مدل SCS محاسبه کردند.
با استفاده از نرم افزار Arc GIS، تهيه نقشه همبارش منطقه با استفاده از آمار بارندگي ايستگاه هاي شاخص حوضه آبخيز ليلان چاي، و سپس با توجه به مدل SCS و روش شماره منحني CN، و تجزيه و تحليل مسائل مربوط به سيل ، و نيز تلفيق دو نقشه گروه هاي هيدرولوژيک خاک و کاربري اراضي، نقشه (CN) حوضه تهيه گرديد (شکل ٤).
و سپس با استفاده از نقشه شماره منحني CN، ميزان نفوذ پذيري(S) براي قسمت هاي مختلف حوضه تعيين گرديد (شکل ٥)، که مقدار S به صورت زير محاسبه ميشود.