چکیده:
چکیده شرح مفصل جزئیات رویدادهای مرتبط با قیام امام حسین(ع) و ابعاد مختلف آن از ویژگیهای تاریخنگاری ابومخنف است. اگرچه برخی پژوهشگران، جایگاه ابومخنف و اثر او در تاریخنگاری اسلامی را مورد بررسی قرار دادهاند، اما در مقالهی حاضر، با تکیه بر رویکرد نظریهی تحلیل گفتمان لاکلا و موفه، نحوهی بازتاب کوشش-های گفتمان حاکم برای هژمون ماندن، در گزارش ابومخنف از واقعهی کربلا مورد توجه قرار گرفتهاست. بر اساس بررسی انجام شده، استفادهی گفتمان حاکم از برجستهسازی و حاشیهرانی، چه در بعد نرمافزاری (نامهها و سخنرانیها) و چه در بعد سختافزاری (تهدید، ایجاد خفقان و استفاده از نیروی نظامی تا حذف فیزیکی مخالفان با استفاده از مداخلات هژمونیک)، در متن تولیدی ابومخنف بازنمایی شدهاست. او همچنین شیوههای مشروعیتسازی گفتمان حاکم و بهرهگیری از روشهای مختلف؛ از دروغگویی، عوامفریبی و تطمیع بزرگان تا غیریتسازی و تأکید بر اطاعت از حاکمیت و دینمحوری برای حفظ اقتدار این گفتمان را در اثر خود بازتاب دادهاست.
خلاصه ماشینی:
"٣. بازنمایی شیوه های کسب مشروعیت و کوشش گفتمان حاکم بـرای حفـظ هژمونی خصیصۀ تاریخ نگـاری ابومخنـف کـه بـه ابعـاد مختلـف یـک واقعـه بـه نقـل از راویـانی بـا خاستگاه های سیاسی- اجتمـاعی متفـاوت توجـه کـرده ١ (دوری، ١٩٦٠: ١٢٤-١٢٥)، باعـث شده است مخاطب نه تنها تصویری از وضعیت جامعۀ مسـلمانان در زمـان شـکل گیـری قیـام امام حسین (ع ) به دست آورد؛ بلکه از شیوه هایی که گفتمان حاکم و حامیان آن برای حفـظ مشروعیت و ادامۀ اقتدار خود به کار میگرفتند، نیز آگاه شود.
ابومخنف دو سطح دیگر بهره گیری گفتمان حاکم از جایگـاه بزرگـان ، بـرای ادامۀ هژمونی گفتمان خود را نیـز بـه تصـویر کشـیده اسـت ؛ زمـانیکـه گفتمـان حـاکم در مواجهه با بیقراری ها، از بزرگان و جایگاه ایشان بهره میگیرد تا بار دیگر نظم را به جامعـه بازگرداند؛ بهره گیری عبیدالله از شریح قاضی بـرای دادن خبـر زنـده بـودن هـانی بـه مـردان خشمگین قبیله اش (همان ، ١٥٣) و نیز استفادة ابن زیاد از اشراف کوفه بـرای پراکنـدن مـردم از گرد مسلم در زمان قیام او١ (همان ، ١٥٥-١٥٧) از آن جمله است .
ابومخنـف در دسـت نوشـتۀ خـود نشـان داده اسـت کـه بهـره بـرداری گفتمـان حـاکم از برجسـته سـازی و حاشیه رانی، چه در بعد نرم افزاری در قالب نامه ها و سخن رانیها و چه در بعد سخت افـزاری با به کارگیری روش هایی همچون تهدید، ایجاد خفقان ، توسل بـه زور و اسـتفاده از نیـروی نظامی تا حذف فیزیکی مخالفان بـا اسـتفاده از مـداخلات هژمونیـک ، چگونـه زمینـۀ ادامـۀ سلطۀ گفتمان حاکم بر مردم را فراهم کرده است ."