چکیده:
نظام اداری هر جامعه، بازوی اجرایی نظام سیاسی محسوب میشود؛ پرداختن به عواملی که موجب بازدارندگی از فساد، در سطوح مختلف نظام اداری میگردد، میتواند کمک بهسزایی به نظام سیاسی داشته باشد. این مقاله، با رویکرد دینی بخصوص سیره رفتاری و گفتاری امیرالمومنین علی علیه السلام، و به روش توصیفی و استنباطی و با رعایت اصل احتیاط در پژوهشهای دینی، درصدد یافتن عوامل باز دارندگی از فساد در نظام اداری میباشد. با توجه به تعاریف متفاوتی که از فساد اداری صورت گرفته است، بهطورکلی فساد را میتوان در دو سطح خرد و کلان مورد بررسی قرار داد. با مراجعه به سیره و اقوال علی علیه السلام میتوان گفت: ایشان برای اصلاح ساختار اداری حکومت و جلوگیری از فساد، حداقل پنج سطح از عوامل را مورد اهتمام قرار دادهاند که عبارتند از: عوامل روانی و رفتاری، عوامل سازمانی، عوامل فرهنگی و اجتماعی، عوامل سیاسی و عوامل اقتصادی.
خلاصه ماشینی:
"نتیجهگیری از سیره و گفتار امیرالمؤمنان علیه السلام، اینگونه استفاده میشود که حضرت برای جلوگیری از فساد در سازمان حکومت و نظام اداری، راهکارهای ذیل را ارائه دادهاند: در عوامل روانی و رفتاری، راهکار تقویت ایمان و باورهای دینی؛ حقمحوری و در عوامل سازمانی، راهکار گزینش کارگزاران صالح و توانا؛ برکناری کارگزاران فاسد؛ قاطعیت توأم با مدارا؛ انضباط اداری و ایجاد تشکیلاتی برای نظارت عملکرد کارگزاران و در عوامل فرهنگی و اجتماعی، راهکار تغییر نگرش کارگزاران نسبت به مسئولیت و وجدان کاری؛ کنترل و نظارت اجتماعی و در عوامل سیاسی، راهکار قانونگرایی و عدم تبعیض در برخورد با فاسد؛ شفافیتگرایی و در عوامل اقتصادی، راهکار اصلاح نظام اداری و مالیاتی؛ تأمین نیازهای اقتصادی کارگزاران صالح؛ پرهیز از دادن امتیازات ویژه و رانت؛ ممنوعیت هدیه و رشوه؛ مبارزه با انحصارگرایی و انحصارطلبی.
راهکارهای بازدارنده فساد اداری در پنج قسمت در جدول (1) آمده است: جدول شماره (1): ردیف عوامل بازدارنده راهکارها 1 روانی و رفتاری تقویت ایمان و باورهای دینی حقمحوری 2 سازمانی گزینش کارگزاران صالح و توانا برکناری کارگزاران فاسد قاطعیت توأم با مدارا انضباط اداری و ایجاد تشکیلاتی برای نظارت عملکرد کارگزاران 3 اجتماعی و فرهنگی تغییر نگرش کارگزاران نسبت به مسئولیت و وجدان کاری کنترل و نظارت اجتماعی 4 سیاسی قانونگرایی و عدم تبعیض در برخورد با فاسد شفافیتگرایی 5 اقتصادی اصلاح نظام اداری و مالیاتی تأمین نیازهای اقتصادی کارگزاران صالح پرهیز از دادن امتیازات ویژه (رانت) ممنوعیت هدیه و رشوه مبارزه با انحصارگرایی و انحصارطلبی منابع سیدرضی، محمدبن حسین، 1414ق، نهج البلاغه، قم، مؤسسه نهج البلاغه."