چکیده:
سید اسماعیل جرجانی پزشک معروف ایرانی قرن پنج و ششم هجری قمری ، پس از ابن سینا نخستین دانشمندی بود که در آثار خود همه مباحث علم طب را با تحقیقات مورد مطالعه قرارداد و کلیه مباحث پزشکی را درکتب خود جمع آوری و تدوین نمود، و علاوه بر خلق یک اثر علمی برجسته ، مکتب ملی فارسینویسی را بنیان گذارد و مهم ترین مطالب پزشکی را به طور جامع و درعین حال موجز و قابل فهم نسر واقعه ی برای اولین بار به رشته تحریر در آورد، به طوری که بسیاری از جملات و اصطلاحات وی بعدها در علم پزشکی کاربرد وسیعی یافتند. در مطالعه حاضر که به روش مقابله و مقایسه انجام گرفته است . با نگاه اجمالی به مطالب وی و مقایسه آن با کتب پزشکی معاصر، نقطه نظرات این دانشمند بزرگ ، بسیار دقیق بوده و در حد علوم امروزی توضیحات را بیان کرده که این حاکی از پایه های مستحکم علمی، به ویژه علوم پزشکی دارد.
خلاصه ماشینی:
"مروری بر برخی دیدگاه های پزشکی دانشمند بزرگ تمدن ایرانی- اسلامی حکیم سیداسماعیل جرجانی سید فاضل حسینی ١ کاظم خدادوست چکیده سید اسماعیل جرجانی پزشک معروف ایرانی قرن پنج و ششم هجری قمری ، پس از ابن سینا نخستین دانشمندی بود که در آثار خود همه مباحث علم طب را با تحقیقات مورد مطالعه قرارداد و کلیه مباحث پزشکی را درکتب خود جمع آوری و تدوین نمود، و علاوه بر خلق یک اثر علمی برجسته ، مکتب ملی فارسینویسی را بنیان گذارد و مهم ترین مطالب پزشکی را به طور جامع و درعین حال موجز و قابل فهم نسر واقعه ی برای اولین بار به رشته تحریر در آورد، به طوری که بسیاری از جملات و اصطلاحات وی بعدها در علم پزشکی کاربرد وسیعی یافتند.
امروز در رشته تخصصی زنان و زایمان یکی از مسائل مهم و دقیق تحریک شروع زایمان است ، و جرجانی در هزار سال قبل در کتاب ذخیره خوارزمشاهی در مورد تحریک زایمان توسط داروها یا سایر وسیله های طبی توضیحات مهمی را ارائه داده است و حتی برای علت واقعی شروع زایمان هم دلایل خاص را مطرح نموده و این نکات آن قدر جالب بوده است که در کتاب تاریخ پزشکی ایران هم به آن پرداخته شده است و نظریه جرجانی را آقای سیریل الگود (١٣٨٦، ص ٣٨٥) چنین بیان میکند: «جنین که از غذای جریان یافته از رحم خسته شده ، در جستجوی غذای تازه ای است و برای دست یافتن به آن مجاری جفت را پاره میکند و دنبال راهی برای خارج شدن میگردد."