چکیده:
امام رضا(ع ) امتیازهای زیادی برای علم برشمرده و طلب و دریافت معارف دینی را تنها از افرادی که واجد شرایط خاص هستند، مجاز دانسته اند، در عین حال اشاره نمودهاند که طلب و دریافت دیگر علوم از هر کس که آن را دارا باشد مط لوب است . بررسی حاضر در پاسخ به پرسش "امام رضا(ع ) چه آدابی را شرط تحقق امتیازهای علم دانسته اند؟" اشاره نموده که ایشان بر ضرورت انگیزه الهی در دانش اندوزی تاکید نموده و مواردی، مانند خشیت از خداوند، خدمت نمودن به مردم و انجام کارهای خوب را از نشانه های انگیزه الهی برشمردهاند، عمقی بودن تعلیم و تعلم و نیز پرسش برای طلب علم را مورد تاکید قرار داده و شرم جاهل از پرسش و شرم پاسخدهنده از گفتن "نمی دانم " را در فرض عدم آگاهی وی نکوهش کردهاند. از دیدگاه آن حضرت، معلم باید دارای ویژگی های خاصی باشد و متعلم نیز باید خویشتن خود را بشناسد. هدف از نوشتار حاضر که به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده آن است که آداب دانش اندوزی و امتیازهای علم از منظر فرهنگ رضوی بیان و با رعایت آن آداب، به توسعه علم و دانش تشویق شود.
خلاصه ماشینی:
"خدمت کردن به مردم ازجمله نشانه های داشتن انگیزه الهی در طلب علم آن است که هر چه علم فرد بیشتر شود، خدمت وی به مردم نیز افزایش می یابد، چنان که امام رضا(ع ) فرمودند: "آگاه باشید فقیه (عالم ) کسی است که جامعه را از علوم خود بهره مند و ایشان را به سوی خیر و سعادت راهنمایی می کند، از چنگال دشمنان می رهاند، از نعمت های پروردگار بهره مند و خشنودی خداوند را برای آنها فراهم می سازد"(مجلسی ، ١٤١٠ق ، ج۲: ٥).
٥. لزوم خودشناسی از دیدگاه امام رضا(ع ) ازجمله آداب دانش اندوزی آن است که متعلم ، به علمی که فرامی گیرد اکتفا نکند و خودشناسی را نیز مدنظر قرار دهد، زیرا خودشناسی از یک سو، موجب می شود متعلم علم را با انگیزه درست فرا بگیرد و از طرفی آن را در جهت درست به کار ببندد، از سویی ، علمی که با خودشناسی همراه نباشد، بسیار مخرب است ، از همین روی در روایت ها، عالمان بدون عمل نکوهش شده اند، چنان که حضرت علی (ع ) فرمودند: "لغزش عالم فاسد، جهانی را فاسد ."