چکیده:
بنابر گزارش های تاریخی، قرآن در سیاقی واحد توسط پیامبر(ص) بر مردم اقراء گردیده، ولی به مرور زمان، اختلافاتی در باز خوانی متن قرآن پدید آمد. پیوسته دامنه این اختلافات افزون گردید تا سرانجام، خلیفه سوم به قصد متحد ساختن مردم هر شهر بر یک قرائت ـ متناسب با قرائت رایج آنها ـ برای هر شهر، مصحفی فراهم آورد و آن را همراه با کسی که قادر به خواندن و اقراء آن مصحف بود، به مناطق مورد نظر گسیل داشت. بعدها شاگردان همین قاریان اعزامی به سمت استادی نائل گردیدند و به عنوان«استاد قرائت» در میان مردم شناخته شده، جایگاه ویژه ای یافتند و مردم هر یک از این مناطق و ممالک اسلامی از قرائت ایشان پیروی کردند. این پژوهش پس از تحلیل تاریخی پدیده قرائات قرآن به گستره قرائات از منظر جغرافیایی در جهان اسلام پرداخته و با ارائه گزارش هایی به این نکته رهنمون گردیده است که اعتقاد به اینکه قرائت حفص از عاصم همان قرائت رایج در عصر نزول قرآن بوده که تاکنون بین امت اسلامی متداول بوده، سخت قابل تامل است.
خلاصه ماشینی:
ق تاکنون مکه ابن کثیر ابوعمرو حفص از عاصم یمن عاصم ابوعمرو حفص از عاصم بصره ابوعمرو ابوعمرو از قرن ٧ و ٨ به بعد شعبه حفص از عاصم دمشق ابن عامر ابوعمرو حفص از عاصم مصر ورش از نافع ابوعمرو حفص از عاصم اهل مغرب حمزه = ورش ازنافع ورش و قالون از نافع نافع و دوری از ابو عمرو ایران ابوحاتم سجستانی ابوعمرو از قرن ٧ و ٨ به بعد شعبه حفص از عاصم مدینه نافع ابوعمرو حفص از عاصم کوفه شعبه ازعاصم = حمزه ابوعمرو از قرن ٧و٨ به بعد شعبه حفص از عاصم در توضیح باید گفت : ابو عمرو بصری و کسائی در میان قاریان هفتگانـه و دهگانـه تنهـا قاریانی هستند که از نحوپژوهان و دانشمندان زبان عربی به شمار می رود و قرائت آنها از نظر قواعد صرفی ، نحوی وبلاغی بهترین قرائات شمار می آید؛ با این تفاوت کـه قرائـت ابـوعمرو بصری خصوصا به روایت دوری، قرائتی است که با قرائات دیگر همخوانی بیشـتری دارد و از استثنائات کمتری برخوردار است .
٥. تصور مطابقت کامل قرائت عاصم به روایت حفص با قرائت پیامبر اکرمص به اینکه از صدر اسلام تاکنون همواره همین قرائت و روایت بین مردم متداول بوده، تـوهمی بـیش نیست و شواهد تاریخی مانند نگارش تفاسیر قرآن با قرائت های گونـاگون بـه جـز قرائـت عاصم و روایت حفص یا مصاحفی که بنابر روایات دیگر نگاشته شده ماننـد مصـحف ابـن بواب در قرن ٤ هجری و اختلافات بین حفص با شعبه و سایر قاریان، این امر را به وضوح روشن می سازد.