چکیده:
قرائت قرآن ، دیرینه ای به اندازه ی نزول قرآن دارد و علم قرائت برخاسته از این پ یش نه میباشد. اقبال مسلمانان به قرائت عاصم از جهت عالی بودن سند آن باعث شده در تعیین طریق آن یعنی ابوبکر بن عیاش و حفص بن سلیمان دقـت بیشـتری لحاظ کنند، به ویژه اینکه اختلاف این دو روایت به حدی است که هر کدام قرائت جداگانه ای به شمار میرود. ایراداتی همانند ضعف در حدیث ، خطا و اعراض از قرائت عاصم ، مهم ترین خدشه هایی است که به روایت ابوبکر بن عیاش وارد کرده اند. این پژوهش با تحلیل ادعاهای مطرح شده به دفاع از این روایت پرداخته و شخصیت اخلاقی، اعتقادی و علمی ابوبکر بن عیاش را تبیین نموده است . این روایت تأثیر بسزایی در فقه و تفسیر دارد. مجمع البیان نمونه کاملی است که طبـق ایـن روایـت بـه تفسیر قرآن پرداخته است . در این نوشتار موارد جالب توجهی از این روایت که در تفاسیر ش یع وجود داشـته ، احصـا شـده تـا دلیلی بر رواج این روایت نزد امامیه باشد.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به آنچه گذشت ، جای این سؤال هست که چگونه از یک طرف عاصم استادی جز ابوعبدالرحمن سلمی نداشته و از طرف دیگر حفص ادعا می کند روایت ابوبکر بن عیاش از عاصم براساس قرائت زر بن حبیش است ؟ به نظر میرسد ادعای حفص چون در مقام شکایت و به نفع خود اوست ، پذیرفته نشود به خلاف خبر ابـوبکر بـن عیـاش .
در مجموع ٧٦ طریق از روایت ابوبکر بن عیاش برای قرائت عاصم نقل شده است و همـه آنـان از اعـلام و مشـاهیر کوفـه میباشند (ابن جزری، النشر فی القرائات العشر، بیتا:١.
در تفسیر مجمع البیان آمده که ابوبکر بن عیاش در ده مورد از قرائت عاصم تخلف کرده تا روایـتش کـاملا مطـابق قرائـت حضـرت علی ع باشد و این همان قرائت حسن بصری و ابوعبدالرحمن سلمی میباشد (طبرسی ، مجمع البیـان ، ١٤١٧: ٤٤٧.
٩. ابوبکر بن عیاش آیه آخر سوره هود )و ما رک بغافل عما تملون ( به صیغه غایب روایت کـرده اسـت (ابوزرعـه ، حجه القرائات ، ١٤٠٤: ٣٥٣؛ فارسی، الحجه فی علل القرائات السبع ، ٢:١٤٣٠.
ابوبکر بن عیاش آیه ٦٢ یوسف )قال لفتیانه ( به صورت جمع قله یعنی «لفتیته » روایت کرده اسـت (ابوزرعـه ، حجـه القرائات ، ١٤٠٤: ٦١؛ فارسی، الحجه فی علل القرائات السبع ، ٢:١٤٣٠.
این راوی آیه ٤ انبیاء را «قل ربی » و حفص آن را «قال ربی » روایت کرده است (ابوزرعه ، حجـه القرائـات ، ١٤٠٤: ٤٦٥؛ فارسی ، الحجه فی علل القرائات السبع ، ٣:١٤٣٠."