چکیده:
هرگاه بحث محال بودن دور پیش میآید، مثال هایی مانند دو خشت متکی به هم مطرح میشوند که در نظر گوینده با اینکه دور هستند، ولی نه تنها محال نیستند، محقق نیز میباشند. این دسته از مثال ها را به صورت عام دور معی نامیده اند. اگر این مثال ها دورند و محقق نیز هستند، پس آیا دور ممکن نیست ؟! اگر چنین باشد، بسیاری از مباحثی که بر محال بودن دور در کلام و فلسفه مبتنی شده اند، همه فرو خواهند ریخت . ما در این مقاله با بر رسی سه دسته تعر یف از دور (احتیاج ، توقف و علیت ) وتمایز نهادن میان آنها اشکال دور معی را نسبت به دو دسته تعر یف اول وارد، و تعر یف صحیح دور را با توجه به ملا ک محال بودن دور، تعر یف به علیت دانسته ایم .
خلاصه ماشینی:
"بررسی پاسخ سوم درست است که براساس تعریف دوم لازمة توقف ، وجود متقدم و متأخر است ، و در دور معی به وجود آمدن وصف x در هر کدام از دو طرف هم زمان بوده است و بنابراین تقدم و تأخ_ری در کار نیست ؛ اما صحیح نیست که این تقدم و تأخر را به تقدم و تأخر زمانی محدودکنیم ؛ بلکه به دقت عقلی، تقدم و تأخررتبی را نیز باید در اینجا در نظر بگیریم .
مفهوم ابوت بر مفهوم بنوت متوقف است و مفهوم بنوت بر م_فهوم اب_وت متوقف است ، و ازآنجاکه در این توقف تقدیم متأخر و تأخیر متقدم فرض ندارد (زیرا انتزاع مفهوم ابوت و بنوت هم زمان اتفاق افتاده است )، پس محال نیست ؛ ولی در وجود خارجی مفهوم ابوت بر وجود فرزند در خارج متوقف است و مفهوم بنوت بر وجود پدر در خارج از ذه_ن ت_وقف دارد (ابن سینا، ١٣٧٩، ص ٥٦٨_٥٧١؛ همو، ١٣٦٣، ص ٢٣، نویسنده بین هر آن دو چیزی که میانشان دور معی فرض شود، علیتی نمی بیند، بلکه هر دو را معلول علت واحده میداند؛ استرآبادی، ١٣٨٢، ج ١، ص ٢٣٣؛ حسینی تهرانی، ١٣٦٥، ص ١٨٤_١٨٥)؛ بدین صورت که مثلا اگر علی پدر حسن است ، تا وقتی که علی خارج از ذهن ، دارای وجود خارجی فرزندی به نام حسن نشود، به وی پدر نمیگویند و متصف شدن انسانی به وصف فرزند، متوقف بر وجود خارجی پدر است ."