چکیده:
این مقاله به صورت تحلیلی- توصیفی با روش کتابخانهای در حوزه علوم قرآن و حدیث انجام گرفته است و در پی بیان نظریهای جدید است که میان اختلاف دیدگاهها در مورد نسبت ادیان، داوری نماید. قرآن، به کلمه مساوی (کلمه سواء) دعوت میکند. این کلمه مساوی «اسلام» است، اما اسلام نه به معنای ظاهری، بلکه به معنای تسلیم و پرستش بیشریک خدا. به شرط آنکه این حرکت تحت هیمنه و شهادت رسول خاتم(ص) و امت وسط او باشد. در این پژوهش چنین نتیجه گرفته میشود که علیرغم طرح نظریات مختلف در باب وحدت یا کثرت ادیان، قرآن مستقلا دارای بیانی متفاوت و ویژه در باب مناسبات میان ادیان است که میتوان آن را «وحدت متعالی دین»، نام گذاری نمود که ویژگیهای منحصر به فردی دارد که عبارتند از لزوم رسوخ در دین و دعوت ادیان به توحید از مسیر دینی منحصر به هر یک از آنها، مبارزه با انحصارگرایی و لزوم تعالی مسلمانان برای وحدت، بیان نقش شیعه در تحقق وحدت ادیان، پس از تفسیر حداقلی از امت و بیان عمودی بودن شهود امت بر مردم.
خلاصه ماشینی:
"در میان پرسشهای زیادی که در خصوص معانی آیات به ذهن پژوهشگران رسیده است؛ یکی از پرسشهای مهم، مسئله مناسبات میان ادیان و پاسخ به این سوال است که دیدگاه قرآن در باب حقانیت ادیان غیر از اسلام، چیست؟ بیان مسئله در آیات مختلف پیرامون دیگر ادیان مسائل و مباحث مختلفی دیده میشود: از یک طرف آیاتی از قرآن شاهد بر به رسمیت شناخته شدن تکثر ادیان در قرآن تلقی میشوند: تصدیق کتب ادیان پیشین (آل عمران:3)، مأجور بودن و خوف و غم نداشتن (بقره:62)، آیهای که اقامه تورات و انجیل را موجب رسیدن به نتیجه میداند: (مائده:68)، عدم یکسانی اهل کتاب (آل عمران:113 و114).
وحدت متعالی دین اکنون که مشخص شد در مناسبات میان ادیان، تأکید قرآن بر اشتراکات نظری و عملی (جدال احسن) است و ادیان را باید از مسیر خود آنها به توحید دعوت کرد و از آنجا که بیان شد که منظور از اسلام، اسلام حقیقی است.
از جمع میان آیات دال بر تفسیر حقیقی و باطنی از اسلام، با این گونه آیات که مقامی مافوق پیروان ادیان برای مسلمانان تبیین میکنند میبایست نتیجه گرفت که راه اسلام از مسیر آموزههای کتب مقدس شروع میشود، اما تحت هیمنه و شهادت آموزههای رسول خاتم است که میتوان اسلام را جست و جو کرد."