چکیده:
فارابی و ابن سینا در آثار خود برای شرطی متصل اقسام بسیاری برشمرده و مباحث متنوعی در آثار پیروان خود پدید آورده اند. دو قسم مهم از این اقسام ، عبارت است از «لزومـی » و «اتفاقی » که هر کدام به اقسام جزئی تری تقسیم می شوند. در این مقاله ، به شرطی لزومـی و برخی از اقسام آن خواهیم پرداخت . چهار مبحث مهم درباره شرطی لزومی ، عبارت است از ١. نسبت شرطی لزومی با شرطی اتفاقی و شرطی عام ، ٢. تجزیه و تحلیل اقسام شرطی لزومی ، ٣. تحلیل منطقی و صورت بندی آن در منطق جدید و بیان رابطه ضرورت با لزوم ، ٤. شرایط صدق شرطی لزومی . این مباحث ، در نوشته های چند دهه ی اخیر، به شیوه های گوناگون و گاه متضاد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و حتی منطق های سه ارزشی را برای شرایط صدق متصـل لزومی پیشنهاد کرده اند. در این مقاله ، با نقل عبارات کلیدی از بزرگان منطق قدیم ، به نقد تحلیل های معاصران پرداخته و تحلیل خود از مباحث طرح شده را ارائه می دهیم .
خلاصه ماشینی:
"مقدمه در نــیم قــرن اخیــر (از رشــر ١٩٦٣، فــاخوری ١٩٨٠ (ترجمــه : ١٣٨٦) و بزرگمهــر ١٣٤٨ تاکنون )، بسیاری از منطق دانان به مبحث شرطی در منطق قدیم و صورت بنـدی آن بـه زبـان منطق جدید پرداخته اند که از میان آنها به این نام ها می توان اشاره کرد: محمـد علـی اژه ای ، * استادیار گروه فلسفه دانشگاه زنجان منوچهر بزرگمهر، مرتضی حاجی حسینی ، ١ نیکولاس رشر، عسکری سلیمانی امیری ، عادل فاخوری ، اسداله فلاحی ، ضیاء موحد، لطف اله نبوی و محمود یوسف ثانی .
نقد آراء معاصران نگارنده ، در مقدمه فلسفه منطق ربط ، برای رفع توهم اسناد منطق سه ارزشـی بـه منطـق دانـان قدیم ، جدول دوارزشی و هشت سطری زیر را ارائه کرده است (فلاحی ١٣٨٥ ص ٢٠): لـــزوم مقدم ، رابطه لزومی با تالی دارد تالی مقدم یه 1 1 1 1 1 1 0 0 1 0 1 * 1 0 0 0 0 1 1 1 0 1 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 جدول شماره ١١ این جـدول ، همـان جـدول دوارزشـی و چهارسـطری شـماره ٢ از عسـکری سـلیمانی و حاجی حسینی است که هر سطر آن به دو سطر تقسیم شده است زیرا میان مقدم و تـالی ، یـا ربط و علاقه لزومی برقرار است یا برقرار نیست ."