چکیده:
تأثیر جنسیت در فهم متون یکی از مباحثی است که در دهههای اخیر در حوزة فهم متون دینی مطرح شده است. با ورود دانشهای فمینیستی، این نظریه حتی تا خوانش زنانة متون دینی و اسلامی پیش رفته است. آمنه ودود (Amina Wadud, 1952)، نومسلمان امریکایی افریقاییتبار، یکی از محققان فعال در این حوزه است که قرآن را کانون اصلی کارش قرار داده است. مقالة حاضر به بررسی دیدگاههای آمنه ودود در مهمترین اثرش قرآن و زن اختصاص دارد. ودود در این اثر مدعی شده است آنچه تاکنون در سنت اسلامی در حق زنان اعمال میشده، چندان عادلانه نبوده و این امر بیش از هر چیز ناشی از این واقعیت بوده که تفاسیر قرآن یکسره به دست مردان نوشته شده و مطابق با فهم و نیازها و دغدغههای آنان سامان یافته است. در نتیجه، وی کوشیده است از طریق بازخوانی قرآن، مطابق با فهم و انتظارات زنان در دنیای جدید، به تفسیری نو از برخی مفاهیم و احکام اسلامی دربارة زنان دست یابد.
خلاصه ماشینی:
آمنه ودود، استاد دانشگاه کامن ولث در ایالت ویرجینیای امریکا، در کتابش با عنوان قرآن و زن: بازخوانی متن مقدس از منظر یک زن ١ کوشیده است نشان دهد تلقی موجود از زن در جوامع اسلامی به سبب آن است که زنان سهمی در فهم و تفسیر قرآن نداشته اند و همواره بر این جوامع نگاه مردسالارانه حاکم بوده است .
٢ خوانش زنانه از متون دینی از جمله فعالیت های نحله های فمینیستی سعی در بازنگری متون دینی است ؛ زیرا آنان متون دینی را یکی از عوامل تأیید قدرت و برتری مردان می دانند و طبیعی اسـت کـه بـه سـبب خاستگاه غربی فمینیسم ، عمدة آثار حوزة الهیات فمینیستی با توجه به دین مسیحیت نوشته شده است ؛ با این حال در ادیان دیگر مانند اسلام ، یهودیت و بودیسم هم تلاش هایی بـرای خوانش فمینیستی از دین و نقد قرائت مردسالارانه از آن انجام شده است .
از آن جا که تفاسیر دینـی در چنـین فضـایی بـه وجـود آمده اند، تا حدود بسیاری تحت تأثیر این گفتمان قرار گرفته اند که در قالب متـون دینـی بـا تأویل و تفسیری مردانه به راحتی دیدگاه ها و برداشت های زنان از منابع دینی مغفـول واقـع شده و در نتیجه ، فهم آنان نادیده گرفته شده است (باستانی و دستوری ، ١٣٨٦: ٧).
او تعالیم قرآنی را بر حسب زمینه های تاریخی و اجتماعی که اسلام در پی اصلاحش بود و نیز بر حسب ساختارهای نحوی و زبان شناختی خود متن توضیح می دهد؛ اگرچه محافظه کاران فهم تاریخی قرآن را قبول ندارند، اما بسیاری از محققان معاصر مسلمان از این مسئله دفاع کرده اند (بارلاس ، ١٣٩٢: ٢٤).