چکیده:
پژوهش حاضر به اعتباریابی و پایاییسنجی مقیاس محققساخته «هویت اخلاقی- اسلامی در دانشآموزان نوجوان» پرداخته است. ابتدا مخزنی 150 سوالی با توجه به فضایل اخلاقی، که به صورت مستقیم، آیهای در قرآن کریم برایش آمده است تهیه و پس از احراز اعتبار صوری پرسشنامه توسط استادان، نمونة نهایی بهمنظور اجرا آماده شد. برای اجرا، 700 تن از دانشآموزان دبیرستانی و هنرستانی شهر اصفهان به روش نمونهگیری «تصادفی خوشهای» انتخاب شدند. تحلیل دادهها با استفاده از SPSS و AMOS صورت گرفت. ضریب آلفای کرونباخ بهدست آمده در زیرمقیاسها حاکی از پایایی مناسب مقیاس هویت اخلاقی- اسلامی نوجوانان است. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی برای بررسی سازة عاملی مقیاس، نشان داد که هفت عامل بیانگر 07/49 واریانس بودند. همچنین شاخصهای تحلیل عاملی تاییدی نیز حاکی از برازش مناسب الگوی هویت اخلاقی – اسلامی است. با توجه به اینکه تمامیسوالات مقیاس هویت اخلاقی مبتی بر آیات شریف قرآن کریم است، ابزاری مناسب برای سنجش ویژگیهای اخلاقی تایید شده در حوزة اسلامی به شمار میرود.
This research is dealing with the validity and reliability of researcher’s made ‘’moral-Islamic identity scale in teenage students’’. Bearing in mind the moral virtues about which one can find a verse or verses in the holy Qur’an، at first a collection of 150 questions were provided. Having achieved the formal validity of the questioner by teachers، the final sample was prepared and put to use 700 students of a high school and art schools in Isfahan were chosen on the basis of cluster sampling. The Cronbach's Alpha coefficient subscales show that teenagers’ moral-Islamic identity is of significant reliability. The results obtained by factorial probatory analyses in investigating the factorial design of measurement show that the seven factors show the variance 49.07. Also the indexes of factorial analysis show how well this model fits to moral-Islamic identity. Regarding the fact that all the questions of moral identity scale are based on certain verses of the holy Qur’an، they are the suitable means for measuring the established moral traits in Islam.
خلاصه ماشینی:
"در واقع، «هویت اخلاقی» را میتوان جزئی از ساختار فردی تعریف کرد که بدون آن، استدلال اخلاقی الزاما به رفتار اخلاقی نمیانجامد (آکینو و رید (Aquino & Reed)، 2002) و شامل دو بعد درونیسازی (میزان اهمیت یا محوریت صفات اخلاقی در خودپنداره) و نمادی کردن یا تحقق این صفات دررفتارهای فرد است.
گویههای شماره 19 (برای رسیدن به خواستهام در برابر صاحبان قدرت تعظیم میکنم)، 43 (در اثبات ادعاهای خود، شواهد محکم و کافی میآورم)، 52 (با کمک به دیگران سعی میکنم رذایل اخلاقی مثل حرص و بخل را کنترل کنم)، 58 (مخفیانه به نیازمندان کمک میکنم) و23 (هیچ حکمی جز حکم خدا را نمیپذیرم) به سبب نداشتن بار عاملی، و گویههای شماره 27 (حرفهایم با باورها و رفتارم هماهنگ است)، 34 (هرگز خود را با دیگران مقایسه نمیکنم) و 55 (از هر چیزی که دارم خسته و دلزده شدهام) به علت داشتن همبستگی کمتر از30/0با کل آزمون، از نمونة نهایی حذف شدند.
عوامل هفتگانة هویت اخلاقی- اسلامی بهعنوان شاخص انجام رفتار اخلاقی، مجموعهای از صفات اخلاقی قرآنی مرتبط با فعالیتهای روزمره و تأثیرگذار در زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی انسان است: عامل اول، یعنی «نوعدوستی» شامل گویههای معرف کمکرسانی با هدف افزایش رفاه دیگران، بدون داشتن انتظار جبران و ناشی از نیت خالص و فقط برای خدا، همدلی، پذیرش مسئولیت اجتماعی، و رفتارهای جامعهپسند است."