چکیده:
آب، عنصری اسرارآمیز است که خاستگاه قدسی و حیات بخش آن همواره مورد توجه بوده و دارای جایگاه خاصی در اساطیر است. آب، رمزی است که زا جنبه اسطوره ای در شاهنامه فردوسی و انه اید ویرژیل، حضوری قابل تامل دارد و اگرچه تنها در قالب رود، دریا و با کارکردهایی مشخص به ظاهر کامل کننده عناصر طبیعی و سازنده داستان هستند، در بررسی رمز شناسانه و با توجه به ارتباط تنگاتنگ و ظریفی که با مفاهیمی مانند نیایش خدایان، ضمیر ناهشیار، بیم و امید، تولد و مرگ و...دارند، می توان به ارتباط عمیق و منسجمی پی برد که با ژانر داستان، پایان کار آن، شخصیت و احساس قهرمانان، فضای رویدادها و... پیوند دارد و ما را به درک دقیق و درست ساختار حماسی، اسطوره ای و روان شناسی دو اثر مورد نظر رهنمون می سازد. در نوشته های بسیاری پیش از این، به کارکردهای اساسی آب در اساطیر اشاره شده است و البته در این نوشته سخن از جنبه های دیگر رمز آب است. در این مجال کوتاه نقش اسطوره آب را در داستان های رستم و اسفندیار و حماسه اند اید بررسی و تحلیل می کنیم و نیز شواهدی ارائه می دهیم.
خلاصه ماشینی:
آب ، رمزي است که از جنبۀ اسطوره اي در شاهنامۀ فردوسي و انه ايد ويرژيل ، حضوري قابل تأمل دارد و اگرچه تنها در قالب رود، دريا و با کارکردهايي مشخص به ظاهر کامل کنندة عناصر طبيعي و سازندة داستان هستند ، در بررسي رمزشناسانه و با توجه به ارتباط تنگاتنگ و ظريفي که با مفاهيمي مانند نيايش خدايان ، ضمير ناهشيار، بيم و اميد، تولد و مرگ و...
از آنجاکه آب ، در اولين حضور خود در زندگي انسان به عنوان مايعي حياتي، جايگاهي ويژه را به خود اختصاص داده است ، در اساطير تمدن هاي گوناگون نيز به همين شکل ، مهم ترين جايگاه را دارد وکارکردها و نمودهاي آن تا اندازه اي گسترده و داراي نفوذ هستندکه ميتوان آن را از جهات گوناگون طبقه بندي و بررسي کرد.
٢- بررسي نمود عنصر آب ٢-١ رمز آب در اولين نگاه به عنصر آب در اساطير ملل ، به يک تقسيم بندي ساده و اوليه از نمودها و خويشکاريهاي آن در داستان هاي اساطيري و آيين هاي گوناگون برميخوريم که در عموم فرهنگ هاي اساطير و تحقيقات اسطوره شناختي به آن اشاره شده است : ١- به عنوان عنصر سازندة آفرينش : يادآور وجود آن در آشفتگي نخستين پيش از خلقت جهان در برخي اساطير؛ ٢- به عنوان مايۀ حيات و تولد دوباره : اشاره دارد به ويژگي حيات و شفا بخشي آب ؛ ٣- به عنوان عنصر تزکيه کننده : يادآور آيين هاي مرتبط با آب که به طهارت ، تزکيه و نيز تولد دوبارة روح مانند گذر از آب و غسل تعميد و...