چکیده:
آیت الله جوادی آملی در تفسیر تسنیم دیدگاه های نوینی را در تفسیر آیۀ شریفۀ «بسم الله الرحمن الرحیم» بیان کرده اند. براساس این دیدگاه ها میتوان فهم دقیقتری از معنای این آیۀ شریفۀ به دست آورد و ترجمۀ نوینی از آن عرضه کرد. بدین منظور باید با تکیه بر ساختارهای زبانی، «بسمله» را تحلیل کرد. منظور از ساختارهای زبانی، ساختار لغوی، صرفی و نحوی است. در این نوشتار، براساس دیدگاههای تفسیری آیت الله جوادی آملی در تفسیر تسنیم، تلاش می کنیم ساختارهای زبانی بسمله را تحلیل و ترجمۀ دقیق و جدیدی از این عبارت شریف عرضه کنیم.
عالج سماحة آیة الله جوادی الآملی تفسیر آیة "بسم الله الرحمن الرحیم" بمقاربات جدیدة فی تفسیره المسمی بـ"تسنیم"، حیث تجعلنا هذه المقاربات أن نحصل علی فهم معنی هذه الآیة الشریفة علی نحو أدق، ومن ثم یمکننا أن نقدم ترجمة جدیدة منها. ومن أجل تحقیق هذا الغرض، یجب أن نحلل "البسملة" اعتمادا علی التراکیب اللغویة، والمراد من التراکیب اللغویة هی الأسالیب اللغویة، والصیغ الصرفیة والقواعد النحویة. یسعی الباحث فی المقالة التی بین یدی القارئ الکریم إلی تحلیل التراکیب اللغویة لـ"البسملة" علی أساس الرؤی التفسیریة لآیة الله جوادی الآملی فی تفسیر "تسنیم" وبالتالی یعرض ترجمة دقیقة وجدیدة لهذه الآیة الشریفة.
خلاصه ماشینی:
"چون استاد جوادی آملی معتقد است لفظ الله پس از اشتقاق از ریشۀ اله، به اسم علم برای ذات باریتعالی تبدیل شده است، نباید در ترجمۀ این کلمۀ مبارک از واژگانی که معنای «معبود» یا «تحیر» دارند استفاده کرد؛ همانگونهکه برخی مترجمان در ترجمۀ بسم گفتهاند: «به نام معبود مطلقی که همۀ موجودات او را پرستش کرده و همه درمقابل عظمت نامتناهی او درحیرت هستند» (مصطفوی، 1380: 16/91)، بلکه یا باید از همان کلمۀ الله استفاده کنیم یا از کلمهای استفاده کنیم که در زبان فارسی برای ذات باریتعالی علم شده است.
3 ـ ساختار لغوی و معنای اصطلاحی رحمان آیتالله جوادی آملی معنای لغوی و اصطلاحی کلمۀ رحمان را باتوجهبه صیغۀ صرفی، عناصر معنایی و کاربرد آن در قرآن تحلیل میکند: رحمان بر وزن فعلان و برای مبالغه است و وزن فعلان بر فراوانی و سرشار بودن دلالت دارد؛ مانند "غضبان" که بهمعنای "سرشار از خشم" است؛ پس رحمان مبدأ سرشار از رحمت است و رحمت رحمانیۀ ذات اقدس الهی، همان رحمت فراگیر و مطلقی است که همۀ ممکنات را فراگرفته، بر مؤمن و کافر افاضه میشود.
(همان) آیتالله جوادی آملی نیز در ابتدای تفسیر برخی از سورهها، به غرض آنها اشاره کرده است؛ بنابراین، براساس غرض سوره میتوان بسمالله الرحمن الرحیم را در آن سوره ترجمه کرد؛ برای نمونه، ایشان با بررسی خطوط کلی معارف سورۀ حمد و مباحث محوری آن دربارۀ غرض و هدف اصلی این سوره میفرماید: «هدف این سوره، تعلیم و آموزش ادب تحمید و شیوۀ اظهار بندگی دربرابر خدای سبحان است."