چکیده:
نیچه چنین گفت زرتشت را بزرگترین کتاب خود و آموزۀ بازگشت جاودان را «ژرفترین اندیشۀ» این کتاب میداند. چرا این آموزه دارای چنین اهمیتی در فلسفۀ نیچه است؟ اگرچه میان طرح اولیۀ بازگشت جاودان در دانش شاد تا طرح جدی در زرتشت تفاوتهایی وجود دارد، اما چند مشخصه همواره باقیست. اول آنکه بازگشت جاودان سنجهای برای نیچه جهت بازارزشگذاری ارزشها و در مقابل روحیۀ کینهتوزی و آرمان زهد است. دوم اینکه اگرچه نیچه در خواست قدرت، گاهی تلاش میکند تفسیری جهانشناختی از آموزۀ بازگشت جاودان به دست دهد، اما اکثر مفسران بر پیامدهای عملی باور به چنین آموزهای انگشت گذاردهاند؛ هر چند در مورد چیستی این پیامدهای عملی میان ایشان اختلاف نظر وجود دارد. مشکلی که پیش میآید این است که اگر بازگشت جاودان مستلزم این است که به همه چیز از جمله امور نامطلوب نیز آری بگوییم و حتی براساس «عشق به سرنوشت»، عاشق رنج هم باشیم، چگونه آری گفتن به رنج، با آری گفتن به زندگی که نیچه از آن دم میزند سازگار است؟ پاسخ به این پرسش ابعاد جدیدی از اندیشۀ نیچه و آموزۀ بازگشت جاودان را بر ما میگشاید. این آموزه «آفرینندگی»، «گزینش»، «تصمیم»، و «کنشگری» را باعث میشود و در عین حال نیهیلیسم را به اوج خود میرساند و آن را تکمیل میکند که این نیز مطلوب دیگر نیچه است.
خلاصه ماشینی:
دوم این که اگرچه نیچه در خواست قـدرت ، گـاهی تـلاش مـی کنـد تفسـیری جهان شناختی از آموزة بازگشت جاودان به دست دهد، اما اکثر مفسران بر پیامدهای عملـی باور به چنین آموزه ای انگشت گذارده اند؛ هر چند در مورد چیستی ایـن پیامـدهای عملـی میان ایشان اختلاف نظر وجود دارد.
اما همان گونه که خود نیچه اذعان می کند، آرمان ابرانسان می تواند روایت دیگری از آرمان زهد دانسته شود(٢٠&١١:Z,II)، چون زرتشت همچون کشیش زاهد، زندگی ما را تنها به عنوان ابزاری برای صورتی از زندگی که هم اکنون وجود ندارد و نفی زندگی کنـونی ماست ، ارزش مند می داند؛ همچون کشیش زاهد، خواست قـدرت را علیـه زنـدگی انسـان به کار می گیرد و می خواهد از زندگی انسان انتقام بگیرد.
در واقع ، بسیاری از مفسران متذکر شده اند کـه اگـر «بازگشـت جـاودان » را بـه گونه ای بفهمیم که تصدیق کنیم نیچه بر پیامد عملی باور به آن اصرار داشته است ، علاوه بر آنکه دیگر چندان غریب و دور از ذهن نخواهد بود، با برخی دیگر از اندیشه های نیچه نیـز سازگار در می آید: «روش جایگزین برای تفسیر آموزة بازگشت جـاودان نیچـه ـ در اصـل به عنوان یک ساخت تخیلی ـ باعث می شود تأثیرات روان شناختی که ایـن آمـوزه بـرای آن طراحی شده است ، حفظ شود و به علاوه انتقاداتی که معاصرین بر آن وارد می کنند نیز رفع گردد»(٩٨ :١٩٩٣ ,Wicks).