چکیده:
ایتی منسوب به امام علی است که در آثاری با رویکهرد » أنا نقطة تحت الباء « روایتعرفانی نقل شده که گاه در میرا عرفانی و فلسفی شر داده شده و گاه تک نگاری هاییمتعددی در بارۀ آن نگاشته شده است. این امر بر ضهرورت ارزیهابی ایهن روایهت مهی افزایهدکه در این نوشتار به آن می پردازیم. بررسی ها نشان می دهد که اولین بار ابن طلحة شافعیدر قرن هفتم در الدر المنظم فی السر الأعظم، گوینده این عبارت را امام علی دانسهته،لهیکن او و قهایلان انتسهاب آن بهه حضهرت پهس از وی، سهندی بهرای آن ذکهر نکهرده انهد. ازسهوی دیگهر، افهرادی چهون عهین القضهات همهدانی، سهمعانی، ابهن عربهی و سهعید الهدینفرغههانی گوینههده آن را شههبلی صههوفی دانسههته انههد؛ در حههالی کههه تهههذیب الاسههرا رابههو سههعدخرگوشی، الرسالة القشهیری ةابوالقاسهم قشهیری، إحیهاء العلهو مغزالهی و تهذکرة الأولیها ءعطهارنیشابوری گویای انتسهاب آن بهه شخصهی ناشهناخته از معاصهران شهبلی اسهت. افهزون بهراین، فقدان نقطه در خه عربهی در صهدر اسهلام، تهاریخ نقطهه گهذاری در مصهاحف و درجنقطه در مصاحف با کارکرد إعراب، مصاحف بدون نقطه منسهوب بهه معصهومان )علهل(در قرن اول، عهدم اسهتعمال نقطهه بهه معنهای اصهطلاحی آن در روایهات، و ضهعف و قصهوردلالههی مؤیههدات روایههی آن مو،ههب تردیههد در انتسههاب ایههن روایههت بههه امیههر المههؤمنینمی شود که در این نوشتار مورد بررسی قرار می گیرد.
خلاصه ماشینی:
ارسال و تعلیق در سند</H3></H3></H3></H3> قدیمیترین منبعی که این روایت را از امیر المؤمنین( نقل کرده، ابن طلحه شافعی (م652ق) در الدر المنظم فی السر الأعظم است که عبارت «أنا النقطة التی هی تحت الباء» را به عنوان سخن حضرت علی( در ادامه عبارت «بدان که همه أسرار الله در کتب آسمانی است، و همه آنچه در کتب آسمانی است، در قرآن است و همه آنچه در قرآن است، در سوره فاتحه است، و همه آنچه در سوره فاتحه میباشد، در بسمله است، و همه آنچه در بسمله وجود دارد، در باء بسمله میباشد و همه آنچه در باء بسملهة وجود دارد، در نقطه زیر باء است» ذکر کرده است؛<FootNote No="390" Text=" الدر المنظم فی السر الأعظم، نسخهخطی، ص23.
انتساب به فردی ناشناخته از معاصران شبلی </H4></H4></H4></H4> بررسی بیشتر در کتب متقدم بر عین القضات، سمعانی و ابن عربی نشان میدهد که انتساب این عبارت به شبلی نیز مورد تردید است؛ زیرا ابو سعد خرگوشی (م407ق) - که نسبت به افراد مذکور، به عصر شبلی (م334ق) نزدیکتر بوده - در تهذیب الاسرار فی أصول التصوف، در بابی در بارۀ مقام تواضع و فنا مینویسد: جاء رجل إلی الشبلی فقال له: ما أنت؟ و کان هذا دأبه، فقال: أنا النقطة التی تحت الباء، فقال له الشبلی: أباد الله تعالی شاهدک أو تجعل لنفسک مکانا؟<FootNote No="412" Text=" «مردی نزد شبلی آمد و به او گفت: تو چیستی؟ و این دأب شبلی بود.
"/> ابن ابی جمهور نیز متأثر از سید حیدر، این روایت را با تصرف در عبارات آن به صورت «لو شئت لأوقرت سبعین بعیرا من باء بسم الله الرحمن الرحیم» نقل کرده است.