چکیده:
تبلیغ دینی یکی از موثرترین ابزارها برای تقویت ارزش ها و رفتار های مرتبط با سلامت و کیفیت خوب زندگی است. هدف این مقاله، شناسایی نگرش مبلغان دینی و مخاطبان آنها نسبت به طرح موضوعات سلامت محور در متن سخنرانی های مذهبی است. به این منظور از دو روش کیفی و کمی استفاده شده است. بخش کیفی از طریق مصاحبه های نیمه ساخت یافته با 19 نفر از مبلغان شیعه مذهب ایرانی ساکن شهر قم انجام شده است. داده ها با استفاده از کدگذاری نظری و در قالب دو روش پدیدارشناسی و نظریه پردازی داده نگر تحلیل شد. یافته های این بخش نشان داد که همه مبلغان به بعد روانی سلامت توجه دارند. اما پرداختن به ابعاد جسمانی سلامت و امور زیست محیطی را موضوعاتی خارج از مناسبت های مذهبی، انتظارات مخاطبان و انتظارات نقش خود می دانند. همچنین به عوامل دیگری مانند فقدان تخصص کافی، عدم حمایت مالی و فکری نهاد های دولتی و عدم پذیرش مخاطبان اشاره شده است. در بخش دوم در چارچوب روش پیمایش 116 نفر از مخاطبان نسبتا دائمی سخنرانی های مذهبی در مساجد شهر قم مورد مصاحبه قرارگرفتند. یافته های این قسمت نشان داد که 85 در صد از مخاطبان تبلیغ دینی معتقدند که مبلغین بیشتر به عنصر «روانی» سلامت می پردازند درحالی که اگر مبلغان مذهبی به ابعاد دیگر سلامت هم بپردازند برای آنان جالب و اثرگذار خواهد بود. این یافته نشان می دهد که استنباط مبلغان دینی با نوع انتظارمخاطبان شان تطابق ندارد.
Religious propagation is one of the most effective tools for strengthening values and behaviors related to health and good quality of life. The objective of this article is to identify the approaches of religious preachers and those of their audience to explanation of health-related issues in their religious speeches. Qualitative and quantitative methods were employed. In the qualitative section، semi-organized interviews were conducted with 19 preachers of Shia Islam residing in the city of Qum. The data were analyzed through theoretical codification relying on phenomenology and data-driven theorization. The finding of this section indicate that all preachers pay attention to mental aspects of health. But، they consider physical aspects of health and environmental issues irrelevant to religious occasions، to expectations of the audience and that of their role. Also other issues such as lack of enough expertise، lack of financial and intellectual support by government institutions and lack of acceptance by the audience have been mentioned as other reasons. In the second section، through a survey، 116 audiences who almost regularly attended the religious speeches in the mosques of the city of Qum were interviewed. The findings of this section indicate that 85 percent of the audience of religious propagations maintain that the preachers mainly deal with the mental elements of health، while، if they discuss other aspects of health، it will be interesting and effective for them. The findings also show that the understanding of the religious preaches are not concomitant with the expectations of their audience.
خلاصه ماشینی:
(خبرآنلاين ، ١٣٩٤/١٢/٩) در جامعه ما که از يک ســو با محدوديت هاي اقتصادي براي پرداخت هزينه خدمات بهداشــتي و مراقبتي مواجه است و از سوي ديگر نهاد دين در اداره آن سهم گسترده اي دارد، قابليت تبليغ ديني مي تواند در راســتاي فرهنگ سازي در زمينه گسترش سلامت و پيشــگيري از بيماري ها به کار گرفته شود.
پيشينه تحقيق مــرور ادبيات موجود حاکي از آن اســت که دين پژوهان ايرانــي ، در ارتباط با آموزه هاي اسلام درباره سلامت ، تحقيقات قابل ملاحظه اي انجام داده اند که از جمله آنها مي توان به «راهبردهاي تأمين ســلامت رواني در قرآن » (رمضاني فراني و ديگران ، ١٣٨٠)، «خطوط کلي بهداشت در اسلام » (آيت اللهي ، ١٣٧٠)، «مباني حق برخورداري از محيط زيست سالم در قرآن کريم » (فيروزي ، ١٣٨٤)، «پاسداري از محيط زيست در آيات و روايات » (زرواني 1.
Levin و خداجويان ، ١٣٨٤)، «ســلامت از ديدگاه اســلام » (صفي خاني ، ١٣٨٦)، «سلامت جسم در اســلام » (فجري ، ١٣٨٩)، (نورمحمدي و ديگران ، ١٣٩٠)، «بررسي نقش آموزش هاي ديني در ســلامت فردي و اجتماعي » (ميرزامحمدي و ديگران ، ١٣٩٠)، «مفاتيح الحياه » (جوادي آملي ، ١٣٩١) اشاره کرد.
يافته هاي اين تحقيق که برگرفته از مصاحبه با نمونه اي از مبلغان مذهبي و مخاطبان آنها در شهر قم است ، نشان مي دهد که از ظرفيت هاي موجود در تبليغ ديني براي ارتقاي سلامت افراد به درستي بهره برداري نمي شود.