چکیده:
در چارچوب نظام حقوقی خانواده، یکی از مسائل قابل تأمل و کاربردی، حق بر هم زدن معاملات مربوط به ارث، توسط اعضای خانواده است. قانون مدنی در این مسأله، به تقریر ماده 445 اکتفا کرده که در آن، حکم کلی انتقال یافتن این حق از مورث به ورثه مطرح شده است؛ لذا با توجه به خلأ قانونی در فروعات ماده قانونی مذکور، این سؤالات مطرح میشود که چنانچه اعضای خانواده متعدد باشند و در اعمال حق خیار خویش وحدت نظر نداشته باشند، این حق به نحو عام بدلی مورد توجه قرار میگیرد یا عام مجموعی؟ و آیا در اعمال خیار و امکان استفاده از آن، ملازمهای وجود دارد یا خیر؟ به استناد اصل 167 قانون اساسی، در این قبیل مسائل باید به آراء معتبر فقهی تمسک جست؛ اما از آنجا که فقها در این موضوعات اختلاف نظر دارند؛ مقاله حاضر سعی میکند با تکیه بر اصول و قواعد فقهی ـ حقوقی،و منابع اصیل و معتبر فقهی، حکممساعد با روح قانون و هماهنگ با عمومات و اطلاقات ادله را به طورمستدل ارائه کند.
خلاصه ماشینی:
قانون مدنی در این مسأله ، به تقریر ماده ٤٤٥ اکتفا کرده که در آن ، حکم کلی انتقال یافتن این حق از مورث به ورثه مطرح شده است ؛ لذا با توجه به خلأ قانونی در فروعات ماده قانونی مذکور، این سؤالات مطرح می شود که چنانچه اعضای خانواده متعدد باشند و در اعمال حق خیار خویش وحدت نظر نداشته باشند، این حق به نحو عام بدلی مورد توجه قرار می گیرد یا عام مجموعی ؟ و آیا در اعمال خیار و امکان استفاده از آن ، ملازمه ای وجود دارد یا خیر؟ به استناد اصل ١٦٧ قانون اساسی ، در این قبیل مسائل باید به آراء معتبر فقهی تمسک جست ؛ اما از آنجا که فقها در این موضوعات اختلاف نظر دارند؛ مقاله حاضر سعی می کند با تکیه بر اصول و قواعد فقهی ـ حقوقی ، و منابع اصیل و معتبر فقهی ، حکم مساعد با روح قانون و هماهنگ با عمومات و اطلاقات ادله را به طورمستدل ارائه کند.
در مقام تقریر جواز انتقال حق خیار به ورثه ، این مسائل مطرح می شود که آیا اعمال حق بر هم زدن معامله توسط ورثه ، منوط به فعلیت یافتن آن حق است یا آن که ایجاد مقتضی و سبب ، جهت تحقق این حق کافی است ؟ همچنین کیفیت اعمال حق بر هم زدن معامله توسط ورثه متعدد، برای هر یک از آنان ، به طور مستقل لحاظ می گردد یا به نحو "عام بدلی " یا "عام مجموعی " اعمال خواهد شد؟ مفهوم شناسی مصطلحات به منظور بررسی و تبیین دقیق تر مسأله «انتقال خیار به وسیله ارث » ابتدا به طور مختصر واژه های «انتقال »، «خیار» و«ارث » را از لحاظ لغوی و اصطلاحی و حقوقی مورد مطالعه قرار دهیم و سپس به بیان مطالب کلی در این زمینه می پردازیم .