چکیده:
خلــیج فــارس در طــول تــاریخ نقــش بســیار مهمــی در ســیر تمــدن و حــوادث بشــری ایفــا کـرده کـه اوراق و منـابع تـاریخی و باسـتان شناسـی همـواره آن را تاییـد کـرده اسـت . ایـن خلـیج از گذشــته هــای بســیار دور بــه ســبب موقعیــت جغرافیــایی ویــژه ، واقــع شــدن بــر گــذرگاه تمــدن هــای بــزرگ و منــابع طبیعــی سرشــار، از جهــات اقتصــادی و فرهنگــی و سیاســی اهمیــت بخصوصـی بـرای فـلات ایـران داشـته و بنـدرهای آن نقـش مهمـی در تجـارت بـین المللـی شـرق و غرب ایفـا کـرده اسـت . هـدف ایـن پـژوهش آن اسـت تـا بـا ترکیبـی از روش کمـی و کیفـی، نقــش آب و هــوایی خلــیج فــارس بــر شــکل گیــری و گســترش تمــدن هــای نــواحی مــذکور را مـورد مطالعـه قـرار دهـد. نتـایج پـژوهش ، نشـان داد موقعیـت نسـبی خلـیج فـارس اسـت کـه شـرایط ویــژه ای را از نظــر آب و هــوایی در نیمــه جنــوبی ایــران ایجــاد کــرده اســت . ایــن پهنـه آبــی در دو مقیــاس محلــی و منطقــه ای آثــار آب و هــوایی خــود را بــر نــواحی شــمالی خــود بــر جــای گذاشــته اســت . تــاثیرات آب و هــوایی، موقعیــت اســتراتژیکی و ژئوپــولیتیکی خلــیج فــارس ، منجر به شـکل گیـری و گسـترش تمـدن هـای نـواحی جنـوبی، جنـوب غربـی و حتـی غربـی ایـران گردیـد. بـه خـاطر ویژگـیهـای منحصـر بـه فـرد ایـن دریـا، تمـدن هـای عـیلام ، سـومر و بابـل در هـزارة سـوم پـیش از مـیلاد، مثلـث تجـارت دریـایی خلـیج فـارس و نـواحی اطـراف را بـه وجـود آوردند. امروزه توسعه ناحیه ای شمال خلیج فارس ، مرهون همین سابقه تمدنی است .
خلاصه ماشینی:
نقش آب و هوایی خلیج فارس در تکوین و توسعۀ تمدن های جنوب ایران دکتر صادق کریمی(نویسنده مسئول ) استادیار دانشگاه شهید باهنر کرمان مرضیه افضلی دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد علوم تحقیقات تهران مجید منصوریان خواجه لنگی دانش آموختۀ کارشناس ارشد دانشگاه پیام نور مرکز اصفهان چکیده خلــیج فــارس در طــول تــاریخ نقــش بســیار مهمــی در ســیر تمــدن و حــوادث بشــری ایفــا کـرده کـه اوراق و منـابع تـاریخی و باسـتان شناسـی همـواره آن را تأییـد کـرده اسـت .
از یــک طــرف بــا اثــرات آب و هــوایی خــود هماننــد مشـارکت در ایجـاد بـارش ، تعـدیل دمـا و رطوبـت در یـک ناحیـۀ زمـین نقـش موقعیـت جغرافیــایی و آب و هــوایی خلــیج فــارس در شــکل گیــری و توســعۀ تمــدن هــای دیرینــۀ ناحیـه ای جنــوب و جنـوب غــرب ایــران شـرایط مســاعدی را بـرای زنــدگی در آن منطقــه و منــاطق اطــراف آن ایجــاد کــرده و از طــرف دیگــر بــه عنــوان یــک راه ارتبــاطی بــین - المللــی و ایجــاد شــرایط خــاص اقتصــادی، فرهنگــی و سیاســی در طــول تــاریخ شــرایط مناسـبی را بـرای شـکل گیـری و گسـترش تمـدن هـای بشـری ایجـاد کـرده اسـت .
اثرهای آب و هوایی خلیج فارس بر نواحی جنوبی ایران (مأخذ: نگارندگان ) چنــین مــیتــوان تحلیــل کــرد کــه خلــیج فــارس ســه اثــر آب و هــوایی بــر منــاطق جنــوب و جنــوب غربــی ایــران مــیگــذارد: نخســت تزریــق رطوبــت بــه ســامانه هــای کـم فشـار بـه خصـوص سـامانۀ کـم فشـار سـودانلو کـه باعـث افـرایش بـارش هـا در نـواحی جنـوبی و جنـوب غربـی ایـران مـیشـود.