چکیده:
این مطالعه با هدف سنجش سهم فناوری در زنجیرة ارزش صنایع شیمیایی و تأثیر آن بر ارزشافزودة این زنجیره انجام گرفته است. شبکة ارزش صنایع شیمیایی استان شامل 581 واحد تولیدی فعال است که در پنج مرحله و 21 گروه تولیدی ترسیم شد و دادهها با استفاده از 141 پرسشنامه به روش گلولهبرفی گردآوری شدند. سهم فناوری و ارزشافزوده در هر مرحله و گروه براساس مدل فرناندز تعیین و سهم فناوری در ایجاد ارزشافزودة هر گروه تعیین شد. همبستگی مثبت و معنادار ارزشافزوده با سهم فناوری نشان میدهد کاهش سهم فناوری ممکن است علاوهبر افزایش سهم نامطلوب سرمایه، بر ارزشافزودة اقتصادی هم از جنبة سود عملیاتی و هم از نظر افزایش هزینههای سرمایه تأثیر بگذارد و درنهایت به کاهش ارزشافزوده در سطح خرد و کلان زنجیره منجر شود. همچنین، یافتهها نشان میدهد سهم فناوری بر ارزشافزودة صنایع واسطه، پتروشیمی، پوشش، عایق و شوینده بیشترین اثر را دارد و سهم نسبی پایین فناوری این واحدها، سرمایهگذاری در توسعه و نوسازی فناوری آنها عاملی مؤثر بر توسعة زنجیره است.
This study is done to define the technological contribution in the value chain of chemical industries and assess the effects of this on industrials value added. The value network contains 581 active firms in 5 stages and 21 groups, and date gathered with 141 questionnaires by snowball method. Then the technology contribution and economic value added are defined for each stage and group. Besides the descriptive analysis, the role of technology contribution in value creation is evaluated with correlation analysis. The findings show that value added has a positive correlation to the technology contributionand a reduction of technology share in each firm leads to decreasing operating profit decline and increasing non-technological capital cost, and finally the reduction of value added. Assessment of the groups shows that intermediate, petrochemical, coating, insulation and detergents groups have more impression with technology contribution. With respect to the low relative technology contribution of these groups in Fars province, technology reconstruction and modernization investment in these firms could upgrade value chain.
خلاصه ماشینی:
همبستگي مثبت و معنادار ارزش افزوده با سهم فناوري نشان مـي دهـد کـاهش سـهم فنـاوري ممکن است علاوه بر افزايش سهم نامطلوب سرمايه ، بر ارزش افزودة اقتصادي هم از جنبة سـود عملياتي و هم از نظر افزايش هزينه هاي سرمايه تأثير بگذارد و درنهايت به کاهش ارزش افـزوده در سطح خرد و کلان زنجيره منجر شود.
همچنين ، يافته ها نشـان مـي دهـد سـهم فنـاوري بـر ارزش افزودة صنايع واسطه ، پتروشيمي ، پوشش ، عـايق و شـوينده بيشـترين اثـر را دارد و سـهم نسبي پايين فناوري اين واحدها، سرمايه گذاري در توسعه و نوسازي فناوري آنها عاملي مؤثر بـر توسعة زنجيره است .
از جمله پژوهش هاي داخلي در اين زمينه بـه موارد زير اشـاره مـي شـود: بررسـي ارزش افـزودة حلقـه هـاي مختلـف صـنايع بالادسـتي نفـت (خجسته مهر، ١٣٩٠)، تعيين جايگاه شرکت هاي فناوري نانو ايراني در زنجيـرة ارزش شـامل سـه گروه محصول ساختارهاي نانو مقياس فرآوري نشده ، محصولات مياني نانو و محصـولات نهـايي فناوري نانو و بررسي روند حرکت شرکت ها در جهت بالادستي يـا پـايين دسـتي (بحرينـي زارج ، صالحي يزدي و ابوالحسني ، ١٣٩١)، بررسي برون سـپاري بـين المللـي در رابطـة تجـاري ايـران و انگليس در تجارت کالاهاي واسطه اي و نهـايي در سـه گـروه عمـدة محصـول (ميرعسـکري و همکاران ، ١٣٩٢)، تحليل زنجيرة ارزش کيوي در سه حلقة نهالستان ، بـاغ (توليـد) و بازاررسـاني (احمدي جلالي مقدم ، ١٣٩٢).
پـس از محاسـبة ارزش افزودة اقتصادي واحدهاي زنجيرة ارزش صنايع شيميايي استان و سهم فناوري هر مرحله و گروه ، با استفاده از تحليل همبستگي رابطـه و شـدت اثـر سـهم فنـاوري ، دانـش و سـرمايه بـر ارزش افزوده تعيين شد.
نتايج تحليل همبستگي ارزش افزودة اقتصادي هر مرحله با سهم فناوري ، نيروي کار و سرمايه در جدول ٤ آورده مي شود.
Descriptive investigation of value chain position in Iran's nanotechnology companies, Journal of Science & Technology Policy, 4(3): 71- 86.