چکیده:
اریک برن، روانشناس برجستۀ تحلیل رفتار متقابل، شخصیت را به سه جنبۀ ساختاری اساسی «والد»، «بالغ»، «کودک» تقسیم میکند و اعتقاد دارد نقشآفرینی هر یک از آنها در جای خود، با رعایت تعادل و تعامل، نشان سلامت روان آدمی است و انسان متعالی سالم، با کمک قوۀ استدلال و استنتاج (بالغ)، میان دو نیروی غریزه (کودک) و تعلیم و تربیت (والد)، تناسب ایجاد میکند. برهمخوردن موازنۀ سرنخهای کودک و والد، نشانۀ نبود تعادل در روان و رفتار آدمی است؛ اگر بالغ میان کودک و والد تعادل ایجاد کند، تصویری از انسان کامل ترسیم میشود اما اگر والد متکبر بیذوق و عیبجو بر کودک مستولی شود، آدمی از نقابهای اجتماعی استفاده میکند و خودشیفتهوار و نالایق در پی جلب محبت دیگران میدود و به دنبال سود و زیان دنیوی و اخروی است. مثنوی مولانا جلالالدین محمد بلخی، عارف و داستانسرای قرن هفتم هجری، حاوی سرگذشت گروههای بشری، با هر طیف اعتقادی و رفتاری است و ویژگیهای روانی ـ رفتاری در آن موشکافانه منعکس شدهاست و پژوهشگر میتواند با تحلیل محتوای داستانها، شخصیت قهرمانان را روانکاوی کند. پژوهش حاضر، جنبۀ والد و بالغ را در شخصیتهای داستانی مثنوی تحلیل کرده و سرنخهای این دو جنبه را در گفتار و رفتار و توصیف مولانا از اشخاص داستان، برجسته ساختهاست.
Eric Bern، the prominent psychologist divides human personality in to three basic structural aspects، namely Parent، Adult، and Child in his transactional analysis. He believes when each aspect plays its own role on a just time، in compliance with the balance and interaction، one's mental health would be shown and a noble healthy man can، in this situation، provide proportion with the help of reasoning and deduction (Adult) between his instinct (Child) and education and training (Parent). Balance disruption of clues between child and parent is a sign of imbalance in the psyche and human behavior; if the adult creates balance between the child and the parent، the image of Perfect Human will be appeared، but if the rough، arrogant and caviler parent dominates the child the one will use the social masks and will seek others' love narcissistically and incompetently and will follow the profit and loss worldly and otherworldly. Masnavi Ma'navi contains several human groups، from every spectrum of behavior and belief that their different psychological and behavioral features have been reflected and scrutinized. So the researcher can accomplish a transactional analysis on heroes of his stories psychoanalytically. The authors، in present essay، analyze the aspects of "Parent" and "Adult" in Masnavi's characters and make their clues highlighted in Mowlavi's description of his characters' behavior.
خلاصه ماشینی:
تحلیل رفتار متقابل جنبۀ «بالغ » و «والد» در شخصیت های داستانی مثنوی براساس نظریات اریک برن 1 حسین رزیفام دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز علی دهقان دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز حمیدرضا فرضی استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز (از ص ١٣٣ تا ١٥٢) تاریخ دریافت : ٩٤/٠٤/١٣، تاریخ پذیرش : ٩٤/١٢/١٩ چکیده اریک برن ، روان شناس برجستۀ تحلیل رفتار متقابل ، شخصیت را بـه سـه جنبـۀ سـاختاری اساسـی «والـد»، «بالغ »، «کودک» تقسیم میکند و اعتقاد دارد نقش آفرینی هر یک از آن ها در جای خود، بـا رعایـت تعـادل و تعامل ، نشان سلامت روان آدمی است و انسان متعالی سالم ، با کمک قؤە استدلال و استنتاج (بالغ )، میـان دو نیروی غریزه (کودک) و تعلیم و تربیت (والد)، تناسب ایجاد میکند.
تحلیل رفتار متقابل را میتوان به نوعی «روان شناسی شخصیت » اطلاق کرد که مراحل رشد را به همراه جنبه های مختلف شخصیت بررسی میکند و نشان میدهد که حـالات و رفتار جاری افراد، بر پایۀ کدام جنبه از شخصیت حاصل شده است و ارتباط میان انسان هـا از کدام جنبه صادر و به کدام جنبۀ مقابل ، منتهی میشود.
این روش کمک میکند تا خود فرد نیز بداند چه زمانی میتواند علاوه بر داشتن روانـی سـالم ، ارتبـاطی مـؤثر و پویـا بـا اطرافیان داشته باشد؛ زیرا اغلب مشکلات روانی، نتیجۀ ارتباط های نامناسب بـا اطرافیـان نزدیک و دور است که با شناسایی و اصلاح آن ، روان ، درمان شدنی خواهد بود.