چکیده:
<p dir="RTL">با ممنوعیت بهره از سوی شرع مقدس و لزوم استفاده از قالبهای شرعی (قرضالحسنه، عقود مبادلهای و عقود مشارکتی) در روابط شخصی و تجاری، توجه به ماهیت و قواعد عمومی حاکم بر هر یک از این قالبها و نیز عقودی که در این دستهبندیها جای میگیرند ضرورت یافت. در این میان، عقود مشارکتی که مبتنی بر تقسیم سود و زیان میان دوطرف هستند در میان فقها و متعاقبا حقوقدانان مباحث متعددی را برانگیخته است. کتاب تبیین <em>ماهیت و آثار عقود مشارکتی</em> نیز در همین راستا تلاش کرده است با توجه به آثار پیشینیان و نگاهی دیگر بار به مبحث عقود مشارکتی، با تأکید بر مباحث فقهی و حقوق مدنی، به مباحث اصلی مطرحشده در اینباره بپردازد. دیدی نقادانه به این اثر نشان میدهد اگرچه سعی شده است نگاه جامعی به مجموعۀ عقود مشارکتی و قواعد عمومی حاکم بر آن شود، اما جا برای ارتقاء اثر و بررسی عمیقتر مسائل کاملا باز است.</p>
خلاصه ماشینی:
بر این اساس پرداخت به بحث ماهیت و آثار عقود مشارکتی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و میتوان گفت نویسندگان کتاب تبیین ماهیت و آثار عقود مشارکتی موفق شدند تا حد زیادی اهم مباحث اصلی در اینباره را بیان کنند، اما اگر نگاهی کلی به این اثر بیندازیم، باید بگوییم که این اثر میتوانست با نگاهی عمیقتر، بهویژه از جنبه فقهی، مسئلۀ عقود مشارکتی را بشکافد؛ یعنی در واقع، اگرچه ما آثار متعدد فقهی را میبینیم که بهخوبی در این کتاب مورد استفاده قرار گرفته است، اما هنوز و همچنان مباحث متعددی در مورد عقود مشارکتی وجود دارد که میتوانست مورد تأکید بیشتری قرار بگیرد و با نگاه عمیقتری مورد بررسی واقع بشود؛ بهطور مثال، میتوانیم دربارۀ سود صحبت کنیم؛ مورد بسیار مهم عقود مشارکتی مطلبی که هماکنون بسیار مهم است، بهاین قرار که دوطرف بهچه میزان در سود و زیان حاصل از فعالیت و بهچه نحوی شریک میشوند و آیا میتوان شروطی را قید کرد که یک طرف صرفا در سود شریک باشد و زیان به او وارد نشود و امثالهم، که این نکات اکنون در بانکداری هم بسیار وجود دارد و میبینیم بهنحو کافی و مناسب نکات مربوط به این موضوع باز نشده است.
دقیقا دربارۀ بحث مضاربه و بحث مادۀ ۵۵۸ قانون مدنی و اینکه آیا میشود شرط تضمین سود کرد در صورت شرط فعل یا نتیجه، ما مطالب متعدی میبینیم، اما در اینجا چندان ملاحظه نمیکنیم که به آنها اشاره شده باشد؛ یا در بحث خود مشارکت در اینکه آثار شراکت چه است و اینکه آثار آن مال موضوع مشارکت دامنگیر طرفین میشود، خیلی بحث مشخصی را نمیبینیم و میشود گفت یکی از مواردی که میتواند انشاءالله در چاپهای بعدی این کتاب برای روشنترکردن این مسیر مورد توجه بیشتر قرار بگیرد همین مباحث باشد.