چکیده:
هدف از این مقاله مطالعه کاهش واکه ای در لهجـه کرمـانی و مقایسـه آن با لهجه فارسی معیار است . کاهش واکه ای فرایندی است کـه در هجـای بدون تکیه صورت میگیرد و طی آن واکه های بدون تکیه تغییر یافته و به سوی واکه های دیگر گرایش مییابند. به منظور بررسی کاهش واکه ای در لهجه کرمانی، تعداد ٦ نفر گویشور مرد بومی زبان فارسی با میانگین سـنی
٢٣ و انحراف معیار٣/٠٨ در این تحقیق شرکت کردند که سه نفـر از آنهـا گویشور بومی لهجه کرمانی و سه نفر دیگر گویشور بومی لهجـه فارسـی معیار بودند. داده های این تحقیق شـامل ١٢ کلمـه مـیباشـد کـه در لهجـه
کرمانی و فارسی معیار، در جملات سئوالی و خبری و در جایگاه تاکید و بدون تاکید قرار داده شدند. این کلمات با استفاده از میکروفون Shure و نرم افزارPraat (بورسما، ٢٠٠١) در اتاق آکوسـتیک گـروه زبـان شناسـی دانشگاه صنعتی شریف توسط گویشوران خوانده و ضـبط شـدند. آن گـاه مقدار دیرش ، انرژی، فرکانس سازه های اول ، دوم و سوم ، فرکانس پایـه و مرکز ثقل طیفی واکه های موردنظر انـدازه گیـری شـد. نتـایج ایـن تحقیـق نشان داد که دیرش ، انرژی و فرکانس پایه این واکه هـا در لهجـه کرمـانی کمتر از دیرش ، انرژی و فرکانس پایه آنها در فارسی معیار است . هم چنین نتایج بررسی فرکانس سازه هـای اول و دوم واکـه هـای مـوردنظر تاییـدی است بر این ادعا که واکه های [æ, o, i] در لهجـه کرمـانی گـرایش بـه سوی مرکز دارنـد بنـابراین ایـن نـوع کـاهش واکـه ای در لهجـه کرمـانی کاهش مرکزگرا نامیده شده است .
خلاصه ماشینی:
به منظور بررسی کاهش واکه ای در لهجۀ کرمانی، تعداد ٦ نفر گویشور مرد بومی زبان فارسی با میانگین سـنی ٢٣ و انحراف معیار٣/٠٨ در این تحقیق شرکت کردند که سه نفـر از آنهـا گویشور بومی لهجۀ کرمانی و سه نفر دیگر گویشور بومی لهجـۀ فارسـی معیار بودند.
هم چنین نتایج بررسی فرکانس سازه هـای اول و دوم واکـه هـای مـوردنظر تأییـدی است بر این ادعا که واکه های [æ, o, i] در لهجـۀ کرمـانی گـرایش بـه سوی مرکز دارنـد بنـابراین ایـن نـوع کـاهش واکـه ای در لهجـۀ کرمـانی کاهش مرکزگرا نامیده شده است .
کـوتس ٥ (١٩٨٦) و بیـرد 1 Van Bergem 2 Crosswhite 3 sonority driven 4 contrast enhancing reduction 5 Coates 6 Byrd ١٩٩٤) معتقدند که وقوع شوا در تعدادی از کلمات ممکن است وابسته به جنسیت شـخص گوینده و یا منطقه ای که وی به آن تعلق دارد، باشد ( کوتس ، ١٩٨٦؛ بیرد، ١٩٩٤، به نقل از ون ).
هم چنین نتایج به دست آمـده از مقایسـۀ میـانگین فرکـانس سازة دوم واکه های [a, i] نشان می دهد کـه میـانگین فرکـانس سـازة دوم واکـۀ [i] ٨٣/٨١ هرتز و میانگین فرکانس سازة دوم واکۀ [a] ٩٠/٠٨ هرتـز در لهجـۀ فارسـی معیـار بیشـتر از میانگین آن در لهجۀ کرمانی است .
فرکانس پایه در این بخش ، میانگین فرکانس پایۀ واکه های [і, u , ] در لهجۀ کرمانی بـا میـانگین آن در لهجۀ فارسی معیار مقایسه می شود.
هـم چنـین نتـایج بررسی فرکانس سازه هـای اول ، دوم واکـه هـای مـوردنظر تأییـدی اسـت بـر ایـن ادعـا کـه واکه های [æ, o, i] در لهجۀ کرمانی گرایش به سوی مرکز دارند.