چکیده:
یکی از وقایع نقلشده در قرآن کریم، گوسالهپرست شدن بنیاسرائیل در زمان غیبت موسی( است. ازآنجاکه این واقعه در زمان رهبری هارون( به وقوع پیوست، یکی از پرسشهای مطرح در این زمینه این است که آیا آن حضرت در برابر این انحراف، وظیفة رهبری خود را به بهترین شکل انجام داد؟ اگرچه از نظر برخی مفسران هارون( در این واقعه در انجام وظیفة رهبری خود مرتکب کوتاهی شد، (علاوه بر پیشفرض پذیرفتهشدة عصمت انبیا) تحلیل عملکرد آن حضرت و بررسی شواهد ثابت میکند که ایشان در برخورد با این انحراف، بدون هیچگونه کمکاری به بهترین شکل و در بهترین زمان وظیفة خود را انجام داد، اما بر اثر فشار بنیاسرائیل، به سبب پیروی از دستورهای موسی( و حفظ وحدت بنیاسرائیل از اقدام عملی مثل قیام علیه آنان خودداری کرد.
خلاصه ماشینی:
"اصل واکنش حضرت هارون علیه السلام از کلمه «أخرج» در آیة «فأخرج لهم عجلا جسدا له خوار فقالوا هذا إلهکم وإله موسی» (طه:88) برداشت می شود که ساخت این گوساله توسط سامری به نحو پنهانی و دور از چشم مردم بوده است (طباطبایی، 1380، ج14، ص192) ازاین رو (قاعدتا) ناگهان مجسمة گوساله ای در میان بنی اسرائیل پیدا شد و سامری و اتباعش برای جمع آوری مردم، به تلاش و تکاپو پرداختند و عده ای را دور آن جمع کردند.
ممکن است گفته شود برای تبرئة هارون علیه السلام هیچ ضرورتی ندارد که اصرار کنیم زمان واکنش آن حضرت و بیان هشدارهای لازم در این زمینه حتما پیش از گوساله پرستی بنی اسرائیل بوده است و بر اثر همین اصرار، جملة «قالوا لن نبرح علیه عاکفین حتی یرجع إلینا موسی» (طه:91) را (برخلاف ظاهرش که نشانگر آن است که در آن زمان گوساله پرست شده بودند) مربوط به پیش از پرستش گوساله بدانیم؛ زیرا در این گونه موارد، مهم این است که رهبر در برابر انحرافات جامعة خویش، متناسب با هر انحراف، برخورد مناسب و به موقع داشته باشد؛ اما ضرورتی ندارد حتما پیش از آغاز انحراف، نسبت به آن واکنش نشان دهد، به ویژه در این مورد که بدون شک واکنش های هارون علیه السلام به قضیة گوساله پرستی پس از طرح این موضوع در میان بنی اسرائیل بوده است."