چکیده:
این مقاله با استفاده از نظریه عمومی عدالت اجتماعی در اسلام و نظریات برابری رسمی و محتوایی، مطالعه ای تطبیقی میان این دو نظریه است. همچنین با استفاده از معنای عدالت در آموزه های اسلامی، به تبیین رابطه میان توزیع فرصت ها و نظریه عدالت اجتماعی در اسلام پرداخته است. هدف از این تحقیق، بررسی میزان سازگاری نظریه برابری رسمی و نظریه برابری محتوایی با نظریه عدالت در اقتصاد اسلامی است. روش تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی با استفاده از منابع اسنادی است. به منظور تبیین نظریه برابری در اسلام، نیز به فهرستی از روایات با مضمون لزوم برقراری برابری اشاره شده است. حاصل یافته های پژوهش این است که با توجه به مبنای استحقاق در نظریه عدالت اسلامی، ناسازگاری اولیه ای میان نظریه برابری رسمی و برابری محتوایی فرصت وجود دارد، هرچند تحقیق مصادیق جزئی تر و در عرصه های کاربردی تر در این زمینه، نیاز به پژوهش بیشتری دارد.
خلاصه ماشینی:
"پس این گونه ادعا می شود که برابری محتوایی فرصت، نسبت به موقعیت های مطلوب یا مناصب دارای سلسله مراتب در اجتماع، تنها در صورتی برقرار می شود که همه اعضای اجتماع شایستگی مطالبه آن منصب را داشته باشند، تقاضاها براساس شایستگی هایشان به طور منصفانه مورد قضاوت قرار گیرند و شایسته ترین ها انتخاب شوند و فرصت کافی برای بهبود و ارتقای صلاحیت های موردنیاز برای درخواست موفقیت آمیز آن موقعیت ها برای همه افراد فراهم باشد.
برای مثال، اگر قانونی در زمینه مالیات وضع شود درحالی که عده زیادی که کمتر از نصف جامعه هستند این قانون را قبول نداشته باشند، برابری رسمی فرصت مقتضی این است که همه افراد باید در برابر این قانون مساوی باشند و ازاین رو، معترضان هیچ انتخابی پیش روی خود نخواهند داشت.
روشن است که دامنه نظریه شهید صدر پیرامون عدالت اجتماعی فقط شامل منابع طبیعی و مواد اولیه تولید می شود، اما تلقی ما از فرصت ها هرچند شامل همه موارد فوق می شود، اما به اموری فراتر از این موارد نیز اشاره دارد و سعی می کند با برشمردن مواردی و تعیین قلمرو فرصت ها، توصیه هایی جهت برابرسازی فرصت ها در عرصه هایی عام تر و فراگیرتر از گزینه های بالا ارائه نماید.
این ناسازگاری به این دلیل است که در نظریه برابری رسمی و برابری محتوایی فرصت، دایره توزیع فرصت ها به درستی مشخص نشده و فقط به این مطلب اشاره شده است که اموری که شامل مزیت ها و موقعیت های برتر اجتماعی یا اقتصادی باشد، باید به عنوان برابرسازی فرصت ها در نظر گرفته شود."