چکیده:
این مقاله شرحی است بر کلام امیرمومنان علی علیه السلام در باب صفات متقین و پرهیزگاران. فلسفه خلقت بشر، عبادت و بندگی خداست. خداوند انسان را آفرید و عبادت خود را بر او واجب ساخت و اطاعت و بندگی خود را بر او تکلیف گرداند. خدای متعال روزی همه بندگان خویش را از طریق حلال مقرر کرده است، اگر کسی دنبال روزی حرام باشد، از روزی حلال محروم و عذاب می شود. خداوند سبحان به بشر عقل را به عنوان راهنمای او اعطا کرده است، اما این عقل نمی تواند مصالح واقعی بشر را به او بنمایاند. لذا برای او قوانین و مقرراتی قرار داد که مطابق آن عمل کند و به سعادت برسد؛ هرچند در عمل به این تکالیف مخیر است. هرگز خدای سبحان تکالیف شاقی را برای بشر وضع نکرده است، اما شیطان همواره او را وسوسه می کند که از انجام این تکالیف سر باز زند. اینجاست که اختیار بشر، با راهنمای عقل درونی و راهنمایان الهی، ره سعادت را به بشر می نمایاند.
خلاصه ماشینی:
"در طلیعه این خطبه آمده است که یکی از اصحاب امیرمؤمنان علیه السلام به نام همام نزد آن حضرت رفت و درخواست کرد که ایشان ویژگی های پرهیزگاران را برای او برشمارند.
فلسفه آفرینش انسان و تقدیرات خداوند برای او در ادامه، حضرت پس از سپاس خداوند و فرستادن درودو صلوات بر رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: «أما بعد فإن الله جل ثناؤه وتقدست أسماؤه خلق خلقه فألزمهم عبادته وکلفهم طاعته وقسم بینهم معایشهم ووضعهم فی الدنیا بحیث وضعهم وهو فی ذلک غنی عنهم لا تنفعه طاعة من أطاعه ولا تضره معصیة من عصاه منهم»؛ اما بعد، خدایی که ستایشش بزرگ و نام هایش پاک و منزه است مخلوقات خود را آفرید و عبادت خویش را بر آنها لازم گردانید و آنان را به طاعت خود مکلف ساخت و وسایل زندگی را بین آنان تقسیم فرمود و آنها را در دنیا در محل و مقام خود قرار داد، درحالی که خود از آنها بی نیاز است و طاعت مردم او را سودی نرساند و نافرمانی آنها نیز زیانی به او نرساند.
شبهه توجه تکلیف به انسان به هرحال، آنچه از سخنان گهربار امیرمؤمنان علیه السلام بیان شد، و در برخی از روایات، مقدمه و سخنان آن حضرت مفصل تر آمده است، به فلسفه آفرینش انسان و فلسفه تکلیف بازمی گردد؛ به اینکه چرا انسان موظف و مکلف شده است که خدا را اطاعت و عبادت کند."