چکیده:
مقصود از شئون، همان جایگاه ها و وظایف است. امام از آن جهت که ریاستی فراگیر بر عالم هستی دارد، جایگاه و وظایفی برای او تعریف می شود. اینکه او دقیقا دارای چه جایگاه و وظایفی در نظام تکوین و تشریع است، مسئله ای است که معرکه آراء بوده است. شیخ مفید از بزرگان کلام شیعی است که شناخت دیدگاه های او می تواند به شناخت فضای کلامی شیعی در مدرسه بزرگ بغداد در قرن چهارم و پنجم کمک شایانی کند. نوشتار حاضر بر آن هستیم تا به روش تحلیلی ـ توصیفی با مطالعه همه جانبه آثار شیخ مفید، این مسئله را از دیدگاه وی کاوش کند. براساس مهم ترین یافته های این تحقیق، شیخ مفید درباره شئون تکوینی نظریاتی خاص دارد، اما دیدگاه های او درباره شئون تشریعی امام با دیدگاه های رایج در عصر حاضر همخوانی دارد.
خلاصه ماشینی:
"نتیجه کلی که می توان از این قسمت گرفت آن است که شیخ مفید، وجود نوری امامان ـ به گونه ای که موجوداتی زنده و فعال باشند ـ و حتی ارواح دیگر انسان ها قبل از عالم ماده را قبول ندارد تا بخواهد برای انوار امامان علیهم السلام شئونی تعریف کند.
ا ین اصطلاح در آثار برجای مانده از شیخ مفید دیده نمی شود؛ با این حال، او معتقد است صدور معجزات از امامان علیهم السلام اگرچه به لحاظ عقلی، واجب نیست، روایات فراوانی بر صدور آن از ایشان تأکید دارند (مفید، اوایل المقالات، 1413ق، ص 68؛ همو، الفصول المختارة، 1413ق، ص 316).
شهادت بر اعمال: شیخ مفید روایتی را نقل می کند که در آن، امام علی علیه السلام، خود و دیگر امامان علیهم السلام را شاهدان خدا معرفی کرده است (مفید، الارشاد، 1413ق، ج 1، ص 229).
جایگاه امام در اعراف: شیخ مفید در خصوص مسئله اعراف چند دسته روایت نقل می کند و در پایان تصریح می کند که آنچه می توان بدان قطع داشت، آن است که اعراف مکانی میان بهشت و جهنم است که دو گروه در آنجا حضور دارند: یکی از آن دو گروه، امامان و حجت های الهی هستند و گروه دوم، کسانی هستند که در انتظار امر خداوند برای ورود به بهشت به سر می برند (مفید، تصحیح الاعتقاد، 1413ق، ص 106و107؛ همو، تفضیل امیرالمؤمنین، 1413ق، ص 29ـ31)."