چکیده:
این مقاله به بررسی ماهیت و قلمرو دانشی میپردازد که در قرآن از آن به «علمالأسماء» تعبیر شده است. این تحقیق به شیوة توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است. فراگیری این علم، علت برتری انسان بر فرشتگان و نشانة شایستگی او برای خلافت خداوند در زمین است. فرشتگان توان فراگیری کامل این دانش را نداشتند و بدین علت بر عظمت مقام حضرت آدم( اعتراف کردند. دیدگاههای مختلفی در تبیین این دانش ارزشمند بیان شده است؛ اما این تحقیق به این نتیجه رسیده است که علمالأسماء، شناخت تمام اسماء و صفات حسنای خداوند متعال است؛ البته در محدودهای که برای غیرخداوند میسر است. این دانش حضوری است و شامل حقایق ملکوتی و شناخت جهان مادی میشود؛ اما با توجه به اقتضائات جهان مادی، صاحب آن از وحی و دیگر شیوههای دریافت علوم الهی بینیاز نیست. این علم به حضرت آدم( اختصاص نداشته؛ بلکه پیامبران و ائمه( نیز از آن برخوردار بودهاند.
خلاصه ماشینی:
"این تحقیق به شیوة توصیفی ـ تحلیلی و با بهرهگیری از منابع تفسیری انجام شده است و در پی پاسخ دادن به این سؤالات اساسی است که علمالأسماء چیست؟ قلمرو آن کجاست؟ آیا این علم به حضرت آدم( اختصاص داشته یا دیگران نیز از آن بهرهمند بودهاند؟ بحث علمالأسماء در چند آیه از سورة بقره در ضمن داستان گفتوگوی خداوند با فرشتگان دربارة خلافت انسان مطرح شده است: وإذ قال ربک للملائکة إنی جاعل فی الأرض خلیفة قالوا أتجعل فیها من یفسد فیها ویسفک الدماء ونحن نسبح بحمدک ونقدس لک قال إنی أعلم ما لا تعلمون * وعلم آدم الأسماء کلها ثم عرضهم علی الملائکة فقال أنبئونی بأسماء هؤلاء إن کنتم صادقین * قالوا سبحانک لا علم لنا إلأ ما علمتنا إنک أنت العلیم الحکیم * قال یا آدم أنبئهم بأسمائهم فلما أنبأهم بأسمائهم قال ألم أقل لکم إنی أعلم غیب السماوات والأرض وأعلم ما تبدون وما کنتم تکتمون؛ و چون پروردگارت به فرشتگان گفت: «من در زمین جانشینی قرار خواهم داد»، [فرشتگان] گفتند: «آیا در آن کسی را قرار میدهی که فساد انگیزد، و خونها بریزد؟ و حال آنکه ما تو را به پاکی میستاییم و تقدیس میکنیم؟» فرمود: «من چیزی میدانم که شما نمیدانید» و [خدا] همة نامها را به آدم آموخت سپس آنها را بر فرشتگان عرضه نمود و فرمود: «اگر راست میگویید، از اسامی اینها به من خبر دهید»."