چکیده:
منطقه کلباد به عنوان یکی از بخشهای شهرستان گلوگاه به مرکزیت لمراسک در مازندران واقع است. قدمت نام کلباد به قرن هفتم میرسد و زمانی که کلباد، یکی از خواص مغولان به همراه «جنیتمور» یکی از سرداران مغول، مازندران و خراسان را مطیع ساختند، قسمتی از دهات املاک کبود جامه (از روستای قلعه پایان تا حدود کردکوی امروزی) به وی تفویض گردید و نام او بر روی این منطقه تاکنون باقی و جاری است. در منطقه کلباد، دو شهرک یا شهر باستانی وجود داشته که براساس برخی منابع تاریخی، قدمت آنان به دوره ساسانیان میرسد. لمراسک که امروزه مرکز بخش کلباد است و دیگری «نامیه» که محدوده گلوگاه امروزی بوده است. در زمان منصور عباسی و در دوره حاکمیت ابوالعباس طوسی بر طبرستان 44 «مسلحه» یا پادگان نظامی برای سرکوب آشوبها ایجاد گردیده که دو پادگان در منطقه کلباد یعنی لمراسک و نامیه بوده است. از حوادثی که در منطقه کلباد روی داده، میتوان به نبرد علویان طبرستان با سلجوقیان و نیز نبرد ماکان بن کاکی و همچنین جنگ کریم خان زند با محمدحسن خان قاجار در «گراودین تپه» و حفر «جرکلباد» توسط شاه عباس اول صفوی برای جلوگیری از حمله ترکمانان اشاره کرد. این مقاله به شیوه توصیفی– تحلیلی درصدد شناسایی و تبیین منطقه تاریخی کلباد با توجه به موقعیت تاریخی آن میباشد.
خلاصه ماشینی:
"بناکتی، در کتاب خود در مبحث خلفا و سلاطین معاصر «اوکتای قاآن» کلباد، را یکی از خواص و نزدیکان مغولان برشمرده که همراه «جنیتمور» از سرداران مغول برای ایل کردن قلاع مازندران و خراسان به مازندران آمده و پس از مطیع کردن اهالی این ایالت، اسپهبد نصرت الدین کبود جامه، قسمتی از دهات و املاک کبود جامه را از حدود روستای قلعه پایان امروزی تا شهرستان کردکوی به کلباد تفویض نمود و نام وی بر روی این منطقه تاکنون باقی وجاری است.
آیین مردم کلباد درباره آیین مردم کلباد میتوان گفت که، قبل از ورود اسلام به طبرستان بی گمان مردم نواحی شمال ایران دارای آیین زردشتی و مزدیسنی و آتش پرستی بودند، وجود جایگاه ها و روستاهایی در طبرستان که امروزه برخی از آنها به همان نام باستان خوانده میشوند، مانند: «آتشگاه، آتشان، مزداران، مزده و مزگاه» دلیل آشکاری بر زرتشتی بودن مردم این سامان و به تبع آن مردم منطقه کلباد است.
رابینو، مینویسد: «پس از آن که آقامحمدخان قاجار از اشغال اشرف به وسیله کنت وینوویچ (یکی از فرماندههای دریایی روس ها بوده و پس از اجازه از شاه ایران و تأسیس پایگاه دریایی در جزیره آشوراده، مأمور شد تا مرکزی در جنوب شرقی دریای خزر بسازد که او، اشرف را انتخاب کرد) جلوگیری نمود، وی ناگزیر شد نقشه خود را تغییر داده و بجای آن، برجی در قراودین (گراودین) نزدیک گلوگاه بسازد.
(یعقوبی، 1356: 180) یکی از پادگانهای نظامی احداث شده در قرن دوم در نامیه بوده است که (200) سرباز به فرماندهی «کرمان الجبلی» داشت و به همراه لمراسک، دو پادگانی بودند که در منطقه کلباد قرار داشتند."