چکیده:
این مقاله با بررسی چهار برنامة «پرگار» در تلویزیون بیبیسی فارسی دربارة «نسبت» دین و مدرنیته و بهطور خاص، اسلام وسیاست، با روش تحلیل گفتمانی، نتیجه میگیرد که گفتار غالب پرگار، «سکولاریزم» فلسفی و اعتقادی،و سیاسی است. این دو گفتار، ضمن نفی و انکار پیوند دین و سیاست و طرد انگارة حکومت دینی، دست به حذف و خشونت نمادین علیه گفتمان اسلام سیاسی میزنند و به سبب برخورداری از قدرت و موقعیت و «دسترسی» به تریبونهای عمومی، روشهای شناخت خودشان از جهان را به شیوهای گفتمانی اشاعه میدهند و به تمام امور و پدیدهها، معنای متناسب با «دال» مرکزی خود میبخشند. گفتمان سکولار به منظور تعریف و توانمندسازی و نیز برای خاموشسازی و برونگذاری عمل میکند و افزون بر تجسم تهدید علیه سنت و ایمان اسلامی، به منظور یک اصل مشروعیت بخش برای سرکوب فعالیتهای سیاسی در منطقه نیز به کار گرفته میشود.
خلاصه ماشینی:
"یکی از شبکههای تلویزیونی جهانی، شبکه تلویزیونی بیبیسی ]فارسی[ و یکی از برنامههای ثابت و اصلی آن، پرگار است که در قالب گفتوگو و میزگرد تلویزیونی با حضور حداقل دو کارشناس و صاحبنظر با عنوان مهمان و دو دانشجو یا دانشآموخته به منظور مخاطب، برای مباحثه و اظهارنظر پیرامون موضوعات مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و معرفتی در روزهای دوشنبه در ساعت 12 شب به وقت تهران پخش میشود و به یمن توانایی و تسلط مجری برنامه و ورود به مسائل و موضوعات مختلف و طرح دیدگاههای متفاوت توسط چهرههای گوناگون توانسته است توجه بخش زیادی از علاقهمندان به مباحث و موضوعات فکری و چالش برانگیز را به خود جلب کند و بسیاری از معانی تثبیت شده در ذهن مخاطبان خود را به پرسش بکشد.
2. گزارههای اصلی (جملات کلیدی) لزوم تمایز بین اسلام به منزلة یک دین و اسلام سیاسی و ایدئولوژی اسلامی ـ سیاسی بودن اسلام، امر ذاتی نیست ـ اسلام سیاسی قابلیت تطبیق اسلام و دموکراسی را از بین میبرد ـ پیامبر هیچگونه برنامهای برای دولت و سیاست نداشت ـ تقدسزدایی لازم نیست، برای اینکه خدا جای خودش را دارد و حکومت هم یک امر عقلانی است.
2. گزارههای اصلی (جملات کلیدی) سیاست اسلامی، سیاستی است که از آن خشونت و تبعیض بیرون میآید ـ پیامبر اسلام، دولت اسلامی را با جنگها و غزوات تأسیس میکند ـ اسلام یک دین معطوف به قدرت است ـ شهروند کسی است که فقط نیروی عقلش و نیروی رأیاش تعیینکنندة سرنوشت سیاسیاش است، نه ورقی که 1400سال پیش سر هم شد (قرآن) ـ از هیچ دینی، دموکراسی بیرون نمیآید ـ سرمنشأ مشکلات ما کتاب مقدس (قرآن) است ـ ریشه خشونت در قرآن است ـ متن قرآن مؤلفی ]بشری[ داشته و کلام مستقیم خداوند نیست ـ چرا نباید پیامبر و ائمه را تاریخی (تقدسزدایی) کرد؟ اگر اسلام به نماز و روزه و خمس و زکات منحصر بشود، قابل احترام است."