چکیده:
تحلیل و توصیف فرایند نرمشدگی در زبان کردی؛ (گویش کلهری) محمد زمانی[1] ابراهیم بدخشان[2] تاریخ دریافت: 5/12/91 تاریخ تصویب: 26/9/92 چکیده یکی از فرایندهای رایج در نظام آوایی گویش کردی کلهری فرایند نرمشدگی است. این فرایند در گویش کلهری هنگامی رخ میدهد که در خوشههای همخوانی پایانة هجا محدودیت حاشیة هجایی رعایت نشده باشد. در این تحقیق با استفاده از نظریة بهینگی نشان داده میشود که محدودیت رعایت توالی رسایی در خوشههای همخوانی نمیتواند عامل تحریک فرایند نرمشدگی در خوشههای همخوانی پایانة هجا در گویش کلهری باشد و این محرک را باید محدودیت حاشیة هجایی دانست. همچنین استدلال میشود که اولویت دادن به محدودیت حاشیة هجایی در این گویش باعث میشود با وجود ارضا نشدن محدودیت توالی رسایی، فرایند نرمشدگی نسبت به فرایندهای حذف و اضافه فرایند بهینهتری قلمداد شود. واژههای کلیدی: نرمشدگی، حاشیة هجایی، توالی رسایی، نظریة بهینگی [1] دانشآموختة کارشناسی ارشد زبانشناسی همگانی (نویسندۀ مسئول)؛ zamani.mohammad2@uok.ac.ir [2] دانشیار گروه زبانشناسی همگانی، دانشکدۀ ادبیات و زبانهای خارجی دانشگاه کردستان؛ ebadakhshan@uok.ac.ir
خلاصه ماشینی:
در این تحقیق با استفاده از نظریـۀ بهینگـی نشـان داده مـیشـود کـه محدودیت رعایت توالی رسایی در خوشه های همخوانی نمیتوانـد عامـل تحریک فرایند نرم شدگی در خوشه های همخوانی پایانۀ هجـا در گـویش کلهری باشد و این محـرک را بایـد محـدودیت حاشـیۀ هجـایی دانسـت .
امـا مـواردی نیـز وجـود دارد کـه بـا نـرم شـدگی (سایشـی شـدگی ) همخـوان اول در خوشه های همخوانی پایانۀ هجا، هنوز مشکل توالی رسایی پا برجاست ؛ همانند موارد زیر: جدول ٢: یک نمونه نرم شدگی معنا فرایند نرم شدگی Coda قبض Gebz ⇨ qefz -Vbz مغز meqz ⇨ mexz -Vqz در جدول فوق مشخص است که اگر عامل محرک فراینـد نـرم شـدگی در خوشـه هـای همخوانی پایانۀ هجا، محدودیت توالی رسایی [SON-SEQ] می بود، مشـکل عـدم رعایـت توالی رسایی نباید وجود داشت ؛ در حالی که هنوز در واژگان فوق نقض محدودیت تـوالی رسایی پابرجاست و در پایان هجا به جـای کـاهش رسـایی ، شـاهد افـزایش رسـایی هسـتیم .
qebƸz تابلوی ٢: تابلوی بهینگی فرایند نرم شدگی برای واژة «qefz» این خود نشان می دهد آنچه محرک فرایند نرم شدگی در خوشه های همخوانی در پایانۀ هجا است نمی تواند محدودیت رعایت توالی رسایی [SON-SEQ] باشد بلکه محرک ایـن فرایند را باید محدودیت حاشیۀ هجایی ١ [PM] دانست .
بر این اساس در پایان ایـن بخـش بـاز نتیجه گیری می شود که عامل تحریک فرایند نرم شدگی در خوشه های همخوانی پایانۀ هجـا نمی تواند محدودیت توالی رسایی باشد و این محرک را بایـد محـدودیت حاشـیۀ هجـایی دانست .