چکیده:
دستورنویسان و زبانشناسان بسیاری رفتار نحوی و معنایی فعلها در زبان فارسی را مورد بررسی قرار دادهاند. در مقالهی حاضر نیز با تقسیم فعلها به دو دستهی ساده و گروهی، پیوستار گذرایی در فعلهای گروهی فارسی را بررسی خواهیم کرد. بر این اساس، پس از گردآوری شماری از فعلهای گروهی بهکاررفته در گفتار روزمره که دارای سازههای فعلی «کردن»، «زدن» و «گفتن»اند و سپس دستهبندی آنها بر اساس نظام گذرایی هلیدی، پیوستار گذرایی در اینگونه فعلها با بررسی 20 جمله تجزیه و تحلیل شده است. به این ترتیب، تغییر دوبارهی میزان گذرایی در فعلهای گروهی گذرا و حتی ناگذر، پیوستاریبودن ساختار گذرایی در این فعلها را نشان میدهد. همچنین، مشاهده میشود که فعلهای گروهی در پیوستار معنایی قرار دارند؛ به این معنی که در اینگونه فعلها برخی سازههای فعلی به واژگانیشدن و برخی به دستوریشدن نزدیکترند. بازنمایی پیوستار فرآیندها نیز از دیگر موارد طرحشده در مقالهی حاضر است.
خلاصه ماشینی:
بر این اساس ، پس از گردآوری شماری از فعل های گروهی به کاررفته در گفتار روزمره که دارای سازه های فعلی «کردن »، «زدن » و «گفتن »اند و سپس دسته بندی آنها بر اساس نظام گذرایی هلیدی، پیوستار گذرایی در این گونه فعل ها با بررسی ٢٠ جمله تجزیه و تحلیل شده است .
(ناگذر) فرآیند مادی کننده ش شایان گفتن است در فارسی چنانچه ضمیر، مؤکد نباشد حذف میشود، اما شناسه همواره وجود دارد و به وسیله ی فعل جمله میتوان آن را تشخیص داد که در این جا با نشانه ی «ش » نشان داده میشود.
جمله ی ٧ نیز اگرچه ناگذر است و در میان داده های گردآوریشده جفتی با سازه ی فعلی متفاوت دیده نشد که در مقایسه با فعل گروهی این جمله از میزان گذرایی بالاتر و یا پایین تر برخوردار باشد، در میان جمله های ناگذر، جمله هایی مشاهده میشود که با تغییر سازه ی فعلی در آنها میزان گذرایی کاهش پیدا کرده است ؛ مانند: ٩- الف ) یه مشت زد تو دهنش پسره .
فرآیند مادی کننده ش در میان داده های گردآوریشده جفتی با سازه ی فعلی متفاوت دیده نشد که در مقایسه با فعل گروهی جمله ی ١٢ از میزان گذرایی بالاتر و یا پایین تر برخوردار باشد.
به عبارت دیگر، با توجه به داده های بررسیشده ، به نظر میرسد فعل های گروهی مادی دارای سازه ی فعلی «گرفتن » در دو سوی پیوستار گذرایی قرار میگیرند و میزان گوناگونی تغییرات گذرایی در این دسته از فعل ها محدود است .