چکیده:
از جمله فنون بلاغت در راستای تبیین و آشکارسازی اهداف و مقاصد کلام ، تصویرگری در قالب «تشبیه تمثیل » است . تشبیهی که وجه شبه آن ، امری آشکار و ظاهری نیست و نیاز به تاویل دارد. قرآن کریم و نهج البلاغه که به اعتراف صاحب نظران از عالی ترین درجات بلاغت برخوردارند، برای به تصویر کشیدن بسیاری از معارف عمیق و دور از دسترس فهم متعارف انسان ، از این شیوه بهرة فراوان برده اند. این پژوهش بر آن است تا با ارائه و شرح نمونه هایی از این تصویرسازی ها، گوشه ای از زیبایی و بلاغت بیان را در این دو منبع گران سنگ به نمایش بگذارد و با تحلیل و مقایسه موضوعات ، عناصر و نمادهای به کار رفته در تشبیهات تمثیلی این دو اثر، به ارائه جداول ، نمودارها و نتایج مربوط بپردازد.
خلاصه ماشینی:
٢- تشبیه تمثیل و ارزش بلاغی آن در قرآن کریم و نهج البلاغه ، شیوه های گوناگونی برای تبیین مفاهیم عقلانی و بیان روابط پیچیدة انسان و جهان هستی که برای اذهان محدود و سادة نوع بشر، دور از ذهن می نماید، اتخاذ شده است .
خلاصۀ این اشتراکات در قالب جدول شماره «١» تنظیم گردیده است : عنصر تصویر گری منبع برای بیان موضوع باد - باد در برخورد با گیاه خشک - باد در برخورد با خاکستر - باد در برخورد با باغ و زراعت خطبۀ ١٧ ابراهیم : ١٨ آل عمران :١١٧ تباه کردن روایات توسط مدعیان دروغین قضاوت زوال و نابودی اعمال کافران زوال و نابودی انفاق اهل کفر سگ - سگ و پارس کردن مداوم - سگ و ستیز بر سر مردار - سگ و زوزه کشیدن های فراوان - سگی که به دنبال شیر افتاده باشد اعراف : ١٧٦ خطبۀ ١٥١ نامۀ ٣١ نامۀ ٣٩ حرص و طمع و پستی و رذالت دنیا طلبان حرص و طمع دنیا طلبان و رقابت آنان بر سر دنیا هیاهوی دنیا طلبان برای به دست آوردن دنیا عمرو عاص و همراهی او با معاویه جهت نیل به مطامع دنیوی شتر تشنه - شتران تشنه و راندن آنها از آبشخور - شتران تشنه که زانوبندشان را گشوده و به آبشخور روی آورده اند - شتر مبتلا به عطش خطبۀ ١٠٧ خطبۀ ٥٤ واقعه : ٥١ - ٥٥ عقب راندن سربازان دشمن از مواضع خود توسط دشمنان اشتیاق و هجوم مردم برای بیعت با امام (ع ) عطش و اشتیاق تکذیب کنندگان در قیامت برای آب خانۀ عنکبوت - عنکبوت و تار ضعیف و سست آن - عنکبوت و گرفتاری در تار آن عنکبوت : ٤١ خطبۀ ١٧ سستی ولایت غیر خدا گرفتار شدن در شبهات جدول ١: عناصر مشترک قرآن کریم و نهج البلاغه با موضوع مشترک ٧- بررسی فراوانی تشبیه تمثیل در قرآن کریم و نهج البلاغه موضوعاتی که در قرآن کریم به شکل تشبیه تمثیل آمده است ، غالبا در مسیر اهداف و محتوای کلی قرآن کریم است ، از جمله : معاد و آخرت ، توحید، نفاق و ریا، شرک و کفر، انفاق ، هدایت ، گمراهی و...