چکیده:
هدف: امروزه مباحث جنجال برانگیزی پیرامون نقش مذهب در زندگی انسان وجود دارد. پرورش تفکرانتقادی که یکی از مهمترین اهداف آموزش و پرورش است، از جهتگیری مذهبی تأثیر میپذیرد. لذا پژوهش حاضر بر آن بود تا تأثیر انواع جهتگیری مذهبی را بر هریک از گرایشهای تفکرانتقادی بررسی کند. روش: روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. شرکتکنندگان پژوهش شامل 352 نفر(189 دختر و 163 پسر) از دانشجویان مشغول به تحصیل در سال 92-91 دانشگاه شیراز بودند که به روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای انتخاب شدند. به منظور بررسی متغیرهای پژوهش، هریک از شرکتکنندگان پرسشنامۀ خودگردانی مذهبی (ریان و همکاران، 1993) و سیاهۀ گرایش به تفکرانتقادی ریکتس(2003) را تکمیل کردند. پایایی ابزارهای پژوهش به وسیلۀ ضریب آلفا ی کرونباخ و روایی آنها به کمک روش تحلیل عاملی تعیین شد. یافتهها: نتایج تحلیل رگرسیون حاکی از آن بود که جهتگیری مذهبی همانندسازی شده همۀگرایشهای تفکر انتقادی، اعم از ابتکار، بلوغشناختی و اشتغال ذهنی را به صورت مثبت و جهتگیری مذهبی درونفکنی شده آنها را به صورت منفی پیشبینی میکند. نتیجهگیری: افرادی که جهتگیری مذهبیشان از نوع همانندسازی است، گرایش به تفکر انتقادی بالایی دارند و بالعکس افرادی که جهتگیری مذهبی آنها از نوع درونفکنی شده است، گرایش به تفکر انتقادی پایینی دارند.
Objectives:Nowadays there are many controversial debates about the role of religion in human lives. On the other hand، critical thinking training as the most important goal of education is governed by religious orientation. Therefore، this study investigated the effect of different kinds of religious orientations on critical thinking dispositions.
Method: The method of this study was descriptive - correlation. Participants were 352 (189 females and 163 males) students from Shiraz university. They were selected by multistage cluster sampling method. In order to examine the variables of the study، participants completed Religious Self-Regulatory Questionnaire (Ryan & others، 1993) and Critical Thinking Disposition Inventory (Ricketts، 2003). The reliabilityof instruments was determined using the alpha Cranach coefficient and their validity were determined using factor analysis method.
Results: The findings of the study revealed that people with identification religious orientation، have high level of critical thinking disposition، and the ones with introjections religious orientation have low level of critical thinking dispositions.
Conclusion: The author of the survey concludes Regression analysis revealed that identification religious orientation، predicted all the critical thinking dispositions، such as innovativeness، maturity and engagement positively، though introjections religious orientation predicted them negatively.
خلاصه ماشینی:
بر اساس مطالعات فاسیونه و همکارانش (راهنمای سیاهه گرایش به تفکر انتقادی کالیفرنی، 2007)، گرایش کلی فرد به استفاده از مهارتهای تفکر انتقادی خود، حاصل وجود هفت گرایش یا عادت ذهنی مطلوب است که «گرایشهای تفکر انتقادی» Coombs Ennis Critical Thinking Sezer Andolina Johnson Banning Facione CCTDI نامیده میشوند و عبارتند از: حقیقتجویی، گشوده ذهنی، تحلیلگری، قاعدهمندی، اعتمادبه نفس در تفکر انتقادی، جستجوگری و پختگی شناختی.
کربی(2008) با پژوهش خود با عنوان «اثر منفی طرحوارههای مذهبی بر مهارتهای تفکر انتقادی» به Clifford, Boufal & Kurtz Learning Style Guven & Kurum Baumberger-Henry Lerch, Bilics &Colley Ernst & Monroe Emir Greenhood Kirby Belief Perseverance Paranormal ESP Alcock & Otis Irwin Merla-Romos Morgan & Morgan Tobacyk & Milford Wierzbicki این نتیجه رسید که طرحوارههای مذهبی را نمیتوان به عنوان عامل عملکرد ضعیفتر در تفکر انتقادی محسوب کرد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل 1: پیوستار درونیسازی در نظریۀ خودتعیینی(دسی و ریان، 1985) در نتیجه، پژوهش حاضر برآن است تا به سؤالات ذیل پاسخ گوید: - آیا جهتگیری مذهبی همانندسازی شده، پیشبینی کنندۀ معناداری برای هر یک از گرایشهای تفکر انتقادی(ابتکار، بلوغ فکری و اشتغال ذهنی) میباشد؟ - Regulation Styles Rayan, Rigby & King Strahan Identification Introjection آیا جهتگیری مذهبی درونفکنی شده، پیشبینی کنندۀ معناداری برای هریک از گرایشهای تفکر انتقادی(ابتکار، بلوغ فکری و اشتغال ذهنی) میباشد؟ ب) روش و ابزار پژوهش روش پژوهش در این مطالعه، توصیفی از نوع همبستگی است.
ریکتس و راد(2005)در پژوهشی که این پرسشنامه را برروی319 نفر از دانشجویان 12 دانشگاه کشاورزی اجرا کرد، ضریب پایایی را برای زیر مقیاس ابتکار 76/0، برای زیر مقیاس اشتغال ذهنی 85/0، و Critical Thinking Disposition Inventory (CTDI) Moore, Rudd & Penfield Rudd برای زیرمقیاس بلوغ فکری 59/0 گزارش کرد.