چکیده:
از سرزمین قهستان در تاریخ به عنوان دروازه خراسان و خزانه کرمان یاد شده است. علت این مسئله به دلیل قرار گرفتن بر سر راههای تجاری، ازجنوب شرقی به شمال شرقی و مرکز ایران بود. لیکن رخداد تاثیرگذار در تاریخ ایران فتح قلعهی الموت به سال 483 ق توسط حسن صباح بود، که قاضی حسین قاینی را به سال 483 ق به عنوان داعی به قهستان اعزام نمود؛ و به زودی قاین، طبس، تون، خور، زوزن و اطراف آن به تصرف اسماعیلیان درآمد. اگرچه ملکشاه سلجوقی در لشکرکشی به الموت و قهستان به تحریک خواجه نظامالملک توسی ناموفق بود، اما مرگ نا به هنگام ملکشاه به سال 485 ق موجب تقویت قوای حسن صباح و تصرف نواحی همجوار گردید.
در 17رمضان 559 ق حسن دوم با یک عمل انقلابی ندای قیامت سر داد و با گذشت دو ماه، مشابه این اقدام در قلعه مومن آباد قهستان جشنی برپا شد. اسماعیلیان با حضور گسترده در شهرها و دهات قهستان به مذهب خود جنبهی ملی دادند و علیه ظلم و جور متحد شدند. با حملهی مغول به ایران قهستان زیر سم ستوران آنان در هم کوبیده شد و سرانجام ناصرالدین عبدالرحیم ابن ابیمنصور، حاکم قهستان در سال 653ق تسلیم هولاکو خان گردید.
Of the land Quhistan is mentioned Khorasan's history as a gateway and treasurer of Kerman. The cause of this problem was in order to take in the way business from southeast to northeast and center of Iran. However influential event in the history sent conquest of fortress of Alamut to year 483 Hegira by Hassan Sabbah was Judge H. Cain to year 484 Hegira as a motive to Quhistan. Soon Qaen، Tabas، Tone، Khor، Zuzan and were taken surrounded by the Ismailis. Although the Seljuk Malik Shah Alamut's invasion of and Quhistan to stimulate Khajeh Nizam al-Mulk Tusi was unsuccessful، But the untimely death of Mlkshah to the year 485 were captured strengthen the forces of Hassan Sabbah neighboring areas. On 17 Ramadan 559 Hegira Hassan II during a revolutionary act call of the Resurrection.With the passage 2 months similar this action was set Moeen Abad Quhistan celebration in a castle. Ismailis extensive presence in towns and villages Quhistan national overlay to their religion and were united against tyranny and oppression. The Mongol invasion Iran they were crushed under the hooves Quhistan Stori and finally Naseroddin Abdul Rahim ibn Abi Mansour، Quhistan governing، Holaku Khan was surrendered in 653 Hegira.
خلاصه ماشینی:
ليکن رخداد تاثيرگذار در تاريخ ايران فتح قلعه ي الموت به سال ٤٨٣ ق توسط حسن صباح بود، که قاضي حسين قايني را به سال ٤٨٣ ق به عنوان داعي به قهستان اعزام نمود؛ و به زودي قاين ، طبس ، تون ، خور، زوزن و اطراف آن به تصرف اسماعيليان درآمد.
روي اين اصل دو لشکر به اين نواحي اعزام کرد؛ که حمله الموت به ياري طرفداران اسماعيلي رودبار و قزوين خنثي شد و محاصره قهستان با فاش شدن مرگ ملکشاه و متفرق شدن لشکريان سلجوقي و متحدان سيستاني آنها در هم شکسته شد و اسماعيليان ، توانستند قلعه دره در طبس مسينا را به طور رسمي تصرف کنند.
تا اينکه حسن صباح پس از يک سال استقرار در قلعه الموت ، قاضي حسين قايني را به سال ٤٨٤ق به عنوان داعي برجسته خود به منطقه قهستان اعزام کرد.
زيرا پس از اين ترور سياسي عمال حکومت بيهق بر مردم سخت گرفتند سپس گروهي از اسماعيليان ترشيز شورش کردند، ولايت بيهق را عرصه قتل و غارت قرار دادند و گروهي ديگر از اينان تا خوارري پيشروي کردند و آن منطقه را به تصرف خود درآوردند١٧.
بعد از مدتي دو نفر از آنها اعتماد ميراخور «نگهبان اصطبل » را جلب کردند، و در عيد نوروز که وزير جهت پيشکش به سلطان تحفه ها و هدايايي تدارک ميديد، يکي از فداييان به نام محمد کوهج به همراه فدايي ديگر از فرصت استفاده کردند و او را به ضرب کارد به قتل رساندند و به اين ترتيب انتقام کشته شدگان ترشيزي در مرو به سال ٥٢١ق را از او گرفتند.